από: http://www.dialektika.gr/2018/08/blog-post.html

Μπήκαμε στα μνημόνια "διάσωσης" έχοντας ένα χρέος που ήταν το 130% του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν: το σύνολο σε ευρώ όλων των προϊόντων και αγαθών που παράγει μια οικονομία σε ένα χρόνο).
"Βγαίνουμε" σήμερα από τα μνημόνια έχοντας ένα χρέος που είναι πλέον το 180% του ΑΕΠ (με στοιχεία α΄τριμήνου 2018 της Eurostat), αφού το ΑΕΠ μειώθηκε δραματικά και το χρέος αυξήθηκε.
Αποτυχία;
Κάθε άλλο.
Πρόκειται για μια μεγάλη επιτυχία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της μνημονιακής δεκαετίας, σε παγκόσμια κλίμακα, αφού επικράτησε αβίαστα (ούτε καν στρατιωτική δικτατορία δεν χρειάσθηκε).

Η μεγάλη επιτυχία της συσσώρευσης κεφαλαίου
Κατά την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα, χάρη στα μνημόνια και στην κρίση:
- πραγματοποιήθηκε μια τεράστια συσσώρευση κεφαλαίου σε λίγα χέρια (όπως σε όλες τις κρίσεις)
- οι 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις αύξησαν θεαματικά τα κέρδη τους
- οι εκατομμυριούχοι με περιουσία άνω των 30 εκατ. ευρώ, αυξήθηκαν και είναι πάνω από 500 άτομα, έχοντας συνολική περιουσία αρκετές δεκάδες δισ. ευρώ
- ο συνολικός ιδιωτικός ακίνητος (ακίνητα και γη) και κινητός (μετρητά-ρευστά, χρεόγραφα, μετοχές, ομόλογα, χρυσός, κοσμήματα κλπ.) πλούτος των πιο πλούσιων Ελλήνων (περίπου 60.000 άτομα) υπερδιπλασιάσθηκε και αυξάνει συνεχώς όλο και περισσότερο
- διασώθηκαν οι τράπεζες (ιδίως οι ευρωπαϊκές).
- ξεκίνησε και συνεχίζεται η ιδιωτικοποίηση των κοινών μας αγαθών (νερό, τροφή, ενέργεια, συγκοινωνίες, υποδομές κλπ)

Το πολλά υποσχόμενο επιτυχές ξεζούμισμα των εργαζόμενων 
Κατά την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα, χάρη στα μνημόνια και στην κρίση:
- ο κατώτατος μισθός μειώθηκε, ενώ σε όλες τις χώρες της ΕΕ αυξήθηκε
- μειώθηκαν μισθοί και εισοδήματα εργαζόμενων και αυτοαπασχολούμενων
- αυξήθηκε η απλήρωτη και αδήλωτη εργασία (θαύματα κάνουν οι εργασιακές γαλέρες)
- σχεδόν μισό εκατομμύριο Έλληνες επιστήμονες (σπουδαγμένοι στην Ελλάδα με χρήματα όλων μας) μετανάστευσαν στο εξωτερικό.

Νίκησαν προς το παρόν, αλλά τα ρίσκα δεν τελείωσαν ....
"Ο όρος 'εθνική διάσωση' είναι ανακριβής. Οι φορολογούμενοι απλώς διασώζουν τις τράπεζες και την αστική τάξη, συγχωρώντας τα χρέη και τις παραβάσεις αυτών και κανενός άλλου .... Η ιδιωτικοποίηση των κερδών και κοινωνικοποίηση των κινδύνων - σώστε τις τράπεζες και ξεζουμίστε το λαό - έκανε θαύματα για τους τραπεζίτες .... Οι κρίσεις είναι στην ουσία όχι μόνο αναπόφευκτες αλλά και αναγκαίες ... είναι, τρόπον τινά, οι παράλογοι εκλογικευτές ενός πάντοτε ασταθούς καπιταλισμού .... Στις μέρες μας, το βασικό πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι το κεφάλαιο είναι υπερβολικά ισχυρό και η εργατική τάξη υπερβολικά αδύναμη" (David Harvey, Το αίνιγμα του κεφαλαίου και οι κρίσεις του καπιταλισμού, Εκδ. Καστανιώτη, 2011).

Στη μάχη αυτής της δεκαετίας νίκησε το σύστημα, έχασαν οι εργαζόμενοι.
Πάντως, η κρίση δεν τελείωσε ακόμα, ούτε οι επιλογές, ούτε οι μάχες ....

από : http://www.imerodromos.gr/synoikia-to-oneiro/ και Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Αύγουστος 1961. Το μετεμφυλιακό καθεστώς βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση σοκ, μετά το εκπληκτικό ποσοστό της ΕΔΑ (24%) στις εκλογές του 1958. Η κυβέρνηση της ΕΡΕ, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ακολουθεί μια πολιτική δύο όψεων. Απ’ τη μια, συνεχίζει τις (πάσης φύσεως) διώξεις των αριστερών, και απ΄την άλλη, προσπαθεί να δημιουργήσει μια εικόνα επίπλαστης ανάπτυξης, κυρίως μέσω της προώθησης του «καταναλωτισμού».

Το μέγεθος του πανικού, που διακατείχε την άρχουσα τάξη, εξαιτίας της μεγάλης ανόδου της Αριστεράς, λίγα χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου, εκδηλώνεται, λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του ΄61, στις εκλογές «Βίας και Νοθείας».

Εξάλλου, ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, δήλωσε αργότερα (με προφανή σκοπό να αποφύγει τις ευθύνες του): «Μετά τις εκλογές του 1958, που έφεραν την ΕΔΑ δεύτερο κόμμα, είχε δημιουργηθεί μια εύλογη ανησυχία στα Ανάκτορα και σε ορισμένους στρατιωτικούς κύκλους. Και είχε γίνει η σκέψις, εν όψει νέων εκλογών, να ασκηθή ψυχολογική πίεσις επί των κομμουνιστών για να συμπτυχθή η δύναμίς των. Τα ανόητα αυτά σχέδια τα κατήρτιζαν μυστικές υπηρεσίες εν αγνοία της κυβερνήσεώς μου”.

Θεωρήσαμε σκόπιμο να περιγράψουμε σε αδρές γραμμές το πολιτικό περιβάλλον, τον Αύγουστο του 1961, για να έχει ο αναγνώστης υπόψιν του το φόντο της ιστορίας που θα πούμε παρακάτω. Της περιπέτειας της ταινίας «Συνοικία το όνειρο», μιας από τις σημαντικότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου.

Συντελεστές λοιπόν της ταινίας ήταν:

Σκηνοθέτης: Αλέκος Αλεξανδράκης

Σεναριογράφοι: Τάσος Λειβαδίτης και Κώστας Κοτζιάς

Υπεύθυνος φωτογραφίας: Δήμος Σακελλαρίου

Σκηνικά: Τάσος Ζωγράφος
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρωταγωνιστές: Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης, Αλίκη Γεωργούλη, Αλέκα Παΐζη, Σαπφώ Νοταρά, Αλέκος Πέτσος.

Ο Αλέκος Αλεξανδράκης, γνωστός ήδη πρωταγωνιστής του θεάτρου και του κινηματογράφου, αποφασίζει με τη σύντροφο του, Αλίκη Γεωργούλη, επίσης γνωστή ηθοποιό, να κάνει μια ταινία, που θα έσπαζε την ειδυλλιακή εικόνα της «χαρούμενης» και «ευημερούσας» Ελλάδας και θα αναφερόταν στην άλλη όψη της πραγματικότητας, της πραγματικότητας που ζούσαν χιλιάδες άνθρωποι στις παραγκουπόλεις της Αθήνας, αλλά και στην υπόλοιπη χώρα.

Το σενάριο της ταινίας,  που έγραψαν ο γνωστός ποιητής Τάσος Λειβαδίτης και ο επίσης γνωστός συγγραφέας,  Κώστας Κοτζιάς, όπως και η σκηνοθετική σύλληψη  του Αλεξανδράκη, είχαν σαφέστατες επιρροές από το ρεύμα του «ιταλικού νεορεαλισμού», που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο.

Δυο λόγια για την υπόθεση της ταινίας:

Σε μια γειτονιά της Αθήνας, κάτω από τον λόφο του Φιλοπάππου, κοντά στα Άνω Πετράλωνα (λατομείο παλιότερα), γνωστή με την ονομασία Ασύρματος, παρακολουθούμε τον αγώνα των ανθρώπων, κάτω από άθλιες συνθήκες, να επιβιώσουν, να ξεφύγουν από τη μιζέρια.

Το θέμα της ταινίας, αλλά και οι συντελεστές της, όλοι «μπλεγμένοι» με την Αριστερά, προκαλούν την αντίδραση του καθεστώτος, που εκδηλώνεται με πολλές μορφές.

Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, εμφανίζονται παρακρατικοί, τραμπούκοι, που προσπαθούν να διακόψουν τα γυρίσματα, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι.

Μετά την «Οδύσσεια» των γυρισμάτων, η ταινία περνάει από τα «σαράντα κύματα» της λογοκρισίας. Κατά σειρά:

Περνάει από την επιτροπή προληπτικής λογοκρισίας, στη συνέχεια περνάει από την ειδική επιτροπή για τη χορήγηση άδειας «γυρίσματος», κατόπιν περνάει (για δεύτερη φορά) από την επιτροπή ελέγχου του υπουργείου, για να πάρει άδεια προβολής, και τέλος περνάει και από την επιτροπή ελέγχου κινηματογραφικών ταινιών του υπουργείου για να πάρει άδεια προβολής στο Φεστιβάλ της Βενετίας!

Εννοείται ότι σε κάθε βήμα, σε κάθε επιτροπή, έπεφτε και το ανάλογο «πετσόκομμα» της ταινίας, σε τέτοιο βαθμό, που ο Αλεξανδράκης δήλωσε: «Από τη στιγμή που κόπηκε, δεν με αφορά»…

Ωστόσο, οι περιπέτειες της ταινίας, δεν τέλειωσαν εκεί.

Σκηνή από την ταινία «Συνοικία το όνειρο» όπου ακούγεται ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης να τραγουδάει συγκλονιστικά το τραγούδι «Βρέχει στη φτωχογειτονιά», σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και στίχους του Τάσου Λειβαδίτη. 

Μετά τον σφαγιασμό από τη λογοκρισία, η ταινία πήρε την άδεια προβολής και η πρώτη προβολή ορίστηκε για τις 3 Αυγούστου, στον κινηματογράφο «Ράδιο Σίτυ».

Εκείνη την ημέρα, στις 11 το πρωί, το «Ράδιο Σίτυ» ήταν κατάμεστο, από εκπροσώπους του καλλιτεχνικού κόσμου, εκπροσώπους ξένων πρεσβειών, δημοσιογράφους. Όμως, λίγα λεπτά μετά την έναρξη, η προβολή διακόπτεται και η αίθουσα βυθίζεται στο σκοτάδι…

Ιδού, πως παρουσιάζει τα γεγονότα, η (υπεράνω πάσης υποψίας) «Καθημερινή», της 4ης Αυγούστου 1961:

«Είχε ήδη αρχίσει η δοκιμαστική προβολή της εις τω «Ράδιο-Σίτυ» ενώπιον κριτικών τού κινηματογράφου, ξένων μορφωτικών ακολούθων, αντιπροσώπων τού Τύπου και γνωστών ηθοποιών, όταν κατέφθασαν αστυνομικά όργανα τού ΙΣΤ΄ τμήματος και εκτελούντα διαταγάς απηγόρευσαν τήν προβολήν της ταινίας. Οι παριστάμενοι διεμαρτυρήθησαν ζωηρώς. Ο ζωηρότερον διαμαρτυρηθείς ηθοποιός κ. Αλέκος Λειβαδίτης συνελήφθη και ωδηγήθη εις τό τμήμα αφεθείς ακολούθως ελεύθερος. Τελικώς οι αστυνομικοί εξέβαλον εκ τής αιθούσης τούς προσκληθέντας εις τήν προβολήν. Τό περίεργον είναι ότι η ταινία αυτή, δεν φαίνεται να παρουσιάζη κανένα προκλητικό στοιχείον καμμιάς φύσεως και δεν περιέχει ούτε άσεμνες σκηνές, ούτε προπαγανδιστικές, και πολλοί που τήν έχουν δη, έχουν πιστοποιήσει ότι πρόκειται απλώς περί ταινίας «ιταλικού τύπου», με ήρωας αλήτας που ζουν σε φτωχογειτονιά. Αλλά οι αλήται αυτοί, γεμάτοι ανθρώπινα αισθήματα, σώζουν τήν ζωήν τής γρηάς που ξεκινούν για να ληστέψουν και μετανοούν για όλες τις κακές τους πράξεις και ακόμη και για τις κακές τους προθέσεις».

Πιο αναλυτική περιγραφή των γεγονότων κάνει μια άλλη εφημερίδα, η «Ελευθερία», την επομένη της επεισοδιακής προβολής:

Η ταινία προβλήθηκε στη συνέχεια, στην κουτσουρεμένη κόπια, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε τα βραβεία καλύτερης φωτογραφίας για τον Δήμο Σακελαρίου και δεύτερου ανδρικού ρόλου για τον Μάνο Κατράκη.

Επίσης, η Ένωση Ελλήνων Κριτικών έδωσε τα βραβεία πρώτου ανδρικού ρόλου στον Αλέκο Αλεξανδράκη και μουσικής στο Μίκη Θεοδωράκη.

Προβλήθηκε ακόμη στη Σοβιετική Ένωση (όπου πήρε το βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Μόσχας), στην Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, με μεγάλη επιτυχία.

Στην Ελλάδα η ταινία προβλήθηκε μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αφού η προβολή της στην υπόλοιπη χώρα απαγορεύθηκε… 

Μαύρες μέρες φασισμού, ζήσαμε αυτή τη χρονιά στη Θεσσαλονίκη, με τάγματα εφόδου να τρομοκρατούν, να κυνηγούν, να χτυπούν ανθρώπους και να καίνε. Έκαψαν την κατάληψη Libertatia, επιτέθηκαν σε κοινωνικούς χώρους,  βεβήλωσαν δύο φορές το μνημείο του εβραϊκού Ολοκαυτώματος αλλά και το εβραϊκό μνημείο στο ΑΠΘ κι αυτά είναι πολύ ενδεικτικά περιστατικά σε έναν μεγάλο κατάλογο επιθέσεων. Είναι επίσης πολύ χαρακτηριστικές οι εικόνες με τους χρυσαυγίτες να περνούν από τη λεωφόρο Νίκης και να επευφημούνται, στο ίδιο σημείο από όπου έμπαινε απελευθερωτής ο ΕΛΑΣ, ο λαϊκός απελευθερωτικός στρατός που συνέτριψε τον φασισμό. Έχει σημασία να σημειώσουμε ότι στη Θεσσαλονίκη έγιναν συγκεντρώσεις που δεν είχαν καμία σχέση σε μαζικότητα με το συλλαλητήριο του Ιανουαρίου. Διοργανώθηκαν από φασιστικές γκρούπες, συγκέντρωσαν μερικές εκατοντάδες άτομα και τα συνθήματα και το περιεχόμενο το έδωσαν χρυσαυγίτες και μέλη άλλων φασιστικών ομάδων και οργανώσεων. Επειδή λοιπόν ο φασισμός είναι φασισμός και δεν μπορείς να τον χαρακτηρίσεις διαφορετικά, πρέπει να δούμε κατάματα την πραγματικότητα. Με την υποσημείωση ότι δεν ισοπεδώνουμε, δεν χαρακτηρίζουμε όσους διαδηλώνουν για το ονοματολογικό, αναφερόμαστε σε πραγματικά περιστατικά. Η διευκρίνιση των αυτονόητων έχει κι αυτή τη σημασία της.

Ας περιγράψουμε την κατάσταση των τελευταίων μηνών στη Θεσσαλονίκη. Στις εθνικιστικές συγκεντρώσεις που λαμβάνουν χώρα, το περιεχόμενο δίνουν ακροδεξιοί με συνθήματα όπως: «στα όπλα, να πάρουμε τα Σκόπια» ενώ κυριαρχεί το εθνικιστικό, ρατσιστικό και πάλαι ποτέ ποδοσφαιρικό (τότε στο στόχαστρο ήταν οι Αλβανοί) «δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ Σκοπιανέ». Σε πορείες μερικών εκατοντάδων ατόμων φώναζαν συνεχώς το χρυσαυγίτικο «αναρχικοί και μπολσεβίκοι, αυτή η γη δεν σας ανήκει» ενώ ακούστηκε και το ανατριχιαστικό «μαχαίρι στην καρδιά του κάθε αντιφά». Οι επιθέσεις σε μετανάστες και σε όποιον διαφωνεί με τους φασίστες είναι συνεχείς. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την επίθεση σε καφενείο στη Ροτόντα όπου προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο μετανάστες ενώ σε άλλο περιστατικό, στην πλατεία Αριστοτέλους οι φασίστες κινήθηκαν εναντίον μεταναστών φωνάζοντας να φύγουν από την Ελλάδα και μία μητέρα, με δύο ανήλικα παιδιά μαζί της, υπερασπίστηκε τους μετανάστες με αποτέλεσμα να τη βρίσουν χυδαία. Επίθεση σε μετανάστες σημειώθηκε και στην πλατεία Ναυαρίνου. Επίσης, κρανοφόροι επιτέθηκαν για δεύτερη φορά στον ελεύθερο κοινωνικό χώρο Σχολείο ενώ στο Thessaloniki Pride φασίστες έριξαν δύο συμμετέχοντες στη θάλασσα και κυνήγησαν μετανάστες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και την άγρια επίθεση, προ μηνών, στον δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Γιάννη Μπουτάρη.

Παράλληλα με όλα αυτά, τα γήπεδα γίνονται θερμοκήπια φασισμού. Νεαροί οπαδοί, χωρίς πολιτικό υπόβαθρο, γίνονται εύκολα θύματα προσηλυτισμού του φασισμού και θύτες στη συνέχεια.

Η πόλωση της κοινωνίας με όχημα τον εθνικισμό υπονομεύει τον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση και γενικότερα τους κοινωνικούς αγώνες. Ολοι μαζί, και από τις δύο πλευρές των συνόρων θα δώσουμε τον αγώνα ενάντια στις καναδικές εξορυκτικές εταιρίες και τους ντόπιους υπηρέτες τους και αυτός ο αγώνας είναι κοινός, δεν θα τον σπάσει ο εθνικισμός.  Στις 8/12/2017 στο Βαλάντοβο πραγματοποιήθηκε μαζική δράση ενάντια στις εξορύξεις που ξεκινούν στην περιοχή. Το κίνημα ενάντια στην εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική ήταν εκεί για να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων. Οι αγώνες ενάντια στις ληστρικές εξορυκτικές πολυεθνικές μας ενώνουν.

Η φτωχοποίηση της κοινωνίας, η εξόντωση των εργαζομένων κάνει την κοινωνία όχι μόνο αποδέκτη των  επιθέσεων του φασιστικού καπιταλισμού αλλά αφομοιώνει και τον φασισμό και τον ναζισμό στην έκφρασή του, με χαρακτηριστική περίπτωση τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής.

Δυστυχώς ο ρόλος πολλών ΜΜΕ δεν είναι ο καλύτερος, αφού αποφεύγουν να αναφέρουν την πολιτική ταυτότητα των φασιστών που επιδίδονται σε συνεχείς επιθέσεις. Πρέπει να γνωρίζουν ότι ο φασισμός στην επίθεσή του, δεν κάνει εξαιρέσεις.

ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΙΚΗΤΟΠΟΥΛΟΣ

Στην ελληνική εκδοχή του American Crime Story, της ανθολογικής σειράς που ασχολείται με τις μεγαλύτερες δίκες του τελευταίου αιώνα, η υπόθεση του φερόμενου ως «Δράκου του Σέιχ Σου», Αριστείδη Παγκρατίδη, θα καθήλωνε το τηλεοπτικό κοινό με την πλοκή και τα παράδοξά της. Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εκτέλεση του περιθωριακού Αρίστου, ενός φτωχόπαιδου από τα Λαγκαδίκια που μεγάλωσε στις αλάνες της Τούμπας και έκανε από μικρή ηλικία δουλειές του ποδαριού – πουλούσε ακόμη και ερωτική συντροφιά σε μεγαλύτερους άντρες – για ένα κομμάτι ψωμί. Ήταν 16 Φεβρουαρίου του 1968 όταν οδηγήθηκε στο δάσος, στις παρυφές του Χορτιάτη, για να εκτελεστεί. Το ρολόι έδειχνε 7.06 π.μ. και η τελευταία του φράση, μια κραυγή που έσκισε τον χειμωνιάτικο αέρα, ήταν «μανούλα μου, είμαι αθώος». Είχε καταδικαστεί τετράκις εις θάνατον για τρεις ληστείες μετά φόνου και μία απόπειρα βιασμού. Στα 28 του χρόνια έπεσε νεκρός από τις σφαίρες με τα μάτια δεμένα και λίγα λεπτά αφότου είχε καπνίσει το τελευταίο του τσιγάρο. Τα εγκλήματα που έθρεψαν έναν «Δράκο» Η γέννηση του «Δράκου του Σέιχ Σου» βασίστηκε σε τρία εγκλήματα που συγκλόνισαν τη Θεσσαλονίκη του 1959. Στις 19 Φεβρουαρίου, ένα ζευγάρι που βρισκόταν στο δάσος (Αθανάσιος Παναγιώτου, Ελεονώρα Βλάχου) δέχτηκε βάναυση επίθεση με πέτρες από ληστές. Τραυματίστηκαν βαριά, αλλά κατάφεραν να κρατηθούν στη ζωή λόγω της παγωνιάς, που σταμάτησε την αιμορραγία από τα τραύματά τους. Λίγες μέρες αργότερα, στις 6 Μαρτίου, και ενώ όλοι βρίσκονταν σε αναβρασμό από το γεγονός, μια διπλή δολοφονία έκανε ακόμη πιο άγριο το σκηνικό στην πόλη. Ο ίλαρχος Κωνσταντίνος Ραΐσης και η Ευδοκία Παλιογιάννη βρέθηκαν νεκροί στην περιοχή του αεροδρομίου της Μίκρας, με τα πρωτοσέλιδα της εποχής να γράφουν ότι η νεαρή γυναίκα βιάστηκε πριν χάσει τη ζωή της. Ένα μήνα μετά, στις 3 Απριλίου, ένας άγνωστος δράστης μπήκε στο Δημοτικό Νοσοκομείο, κοντά στο Σέιχ Σου και σκότωσε με πέτρα τη μοδίστρα του ιδρύματος Μελπομένη Πατρικίου, στο μικρό σπίτι που έμενε εντός της αυλής του χώρου. Το κακό είχε τριτώσει και ο φόβος είχε πια εγκατασταθεί μόνιμα πάνω από τα κεφάλια των κατοίκων της πόλης… Ένα ιδανικό θύμα του περιθωρίου Μετά από τέσσερα χρόνια χωρίς καμία πρόοδο στις έρευνες και λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς, το φάντασμα του «Δράκου» επανήλθε στις αρχές Δεκεμβρίου του 1963, όταν ένας νεαρός πήδηξε τη μάντρα του ορφανοτροφείου θηλέων «Μέγας Αλέξανδρος» στην Άνω Τούμπα και «επετέθη κατά παιδίσκης», σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής. «Έδρασε κατά τον αυτόν τρόπον με τον εγκληματίαν του Σέιχ Σου και δεν αποκλείεται να είναι ο ίδιος», έγραφε η εφημερίδα «Μακεδονία» στο πρωτοσέλιδό της. Ο νεαρός αυτός ήταν ο Αριστείδης Παγκρατίδης. Παιδί μιας φτωχής οικογένειας από τα Λαγκαδίκια, ο Αρίστος σε ηλικία μόλις έξι ετών είδε μπροστά στα μάτια του να σφάζουν συγχωριανοί του τον πατέρα του εν μέσω εμφυλίου. Μετά από το φονικό, μετακόμισαν στη Θεσσαλονίκη και η μητέρα του καθάριζε σπίτια για να τα βγάλουν πέρα. Αγράμματο παιδί ακόμα, ξεκίνησε να κάνει διάφορες δουλειές: γκαρσόνι, βοηθός σε μαγειρεία, χαμάλης στο λιμάνι, στον «γύρο του θανάτου» – στα ακροβατικά με μηχανές. Για ένα πιάτο φαΐ, άφηνε μεγαλύτερους άντρες να ασελγούν πάνω του, περνώντας πια στον σκοτεινό κόσμο του περιθωρίου. Λίγες μέρες μετά τη σύλληψή του, ο φερόμενος ως «Δράκος του Σέιχ Σου» ομολόγησε την ενοχή του, αλλά γρήγορα υποστήριξε ότι βασανίστηκε σωματικά και ψυχολογικά για να καταθέσει και να πάρει πάνω του τη ρετσινιά του στυγερού δολοφόνου. Η δίκη του έγινε το 1966, και παρά τα αμφιλεγόμενα στοιχεία που παρουσιάστηκαν εις βάρος του στο δικαστήριο, κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε «τετράκις εις θάνατον». Από την καταδίκη του μέχρι τη μέρα που εκτελέστηκε, ο Παγκρατίδης έμεινε στις φυλακές του Γεντί Κουλέ για δύο χρόνια και εκτελέστηκε χαράματα της 6ης Φεβρουαρίου 1968, ολομόναχος χωρίς καν την παρουσία των δικών του. Ο φωτορεπόρτερ, Γιάννης Κυριακίδης, ήταν ο μόνος που απαθανάτισε με το φακό του την εκτέλεση. Ο ίδιος περιγράφει την αντίδραση του παπά που εξομολόγησε τον θανατοποινίτη λίγες στιγμές πριν φύγει από τη ζωή. «Έπεσε στην αγκαλιά μου και έκλαιγε», θυμάται, «γιατί κάθε φορά που του έλεγε να εξομολογηθεί, ο Αριστείδης απαντούσε με κλάματα: ”πούλησα το κορμί μου, έκλεψα για να ζήσω, όμως δεν σκότωσα”». Ακόμα και σήμερα, ακριβώς πενήντα χρόνια μετά από κείνη την ημέρα το μυστήριο για το αν ο Αρίστος ήταν αθώος ή ένοχος παραμένει. Η φήμη που κυκλοφορεί στην πόλη πέντε δεκαετίες μιλά για την πραγματική ενοχή άλλου προσώπου, πιθανά μέλους της καλής κοινωνίας της εποχής εκείνης, που χάρη στη δύναμη του ενέπλεξε έναν αθώο ως εξιλαστήριο θύμα. Ο «Δράκος του Σέιχ Σου» στην τέχνη  Το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη με τίτλο «Ο γύρος του θανάτου» (2012, εκδ. Άγρα), που τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, αποτελεί το πλέον χαρακτηριστικό έργο με θέμα την υπόθεση Παγκρατίδη. Μέσα από τις υποβλητικές αφηγήσεις εννέα προσώπων, που γνώριζαν τον ήρωα, και μέσα από τα χαρακτηριστικά τους γλωσσικά ιδιώματα και τα βιώματά τους, υφαίνεται το προφίλ του παρεξηγημένου «Δράκου». Αυτή την περίοδο, η σκηνική μεταφορά του βιβλίου παρουσιάζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου στην Αθήνα σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου με τους: Έλενη Ουζουνίδου, Μιχάλη Οικονόμου και Γιώργο Χριστοδούλου. Η παράσταση «Αρίστος» θα παίζεται μέχρι τις 3 Απριλίου. Από την παράσταση «Αρίστος» | εικόνα: Δομινίκη Μητροπούλου Η υπόθεση μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Δημήτρη Αρβανίτη υπό τον τίτλο «Αθώος ή Ένοχος» (1989). Τον ρόλο του Αριστείδη Παγκρατίδη στη βραβευμένη ταινία υποδύθηκε ο Σπύρος Δρόσος ενώ το καστ συμπληρώθηκε από ονόματα όπως: Γιάννης Μπέζος, Δέσπω Διαμαντίδου, Τιτίκα Βλαχοπούλου, Όλγα Τουρνάκη, Ντίνος Καρύδης, Γιώργος Μούτσιος. Το έργο βασίστηκε στη δημοσιογραφική έρευνα του Κώστα Τσαρούχα, από την οποία προέκυψαν στοιχεία υπέρ της άποψης περί αθωότητας του  Παγκρατίδη. Από τη σκηνή της εκτέλεσης στην ταινία «Αθώος ή Ένοχος» (1989)

Read more at: http://parallaximag.gr/thessaloniki/50-chronia-apo-tin-ektelesi-pou-sygklonise-ti-thessaloniki

Ψήφισμα αλληλεγγύης στον αντιρρησία συνείδησης Παναγιώτη Μακρή

Η Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη στέκεται αλληλέγγυα στον αντιρρησία συνείδησης Παναγιώτη Μακρή που καλείται να δικαστεί στο Διαρκές Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης την Πέμπτη 1 Ιουνίου 2017 με την κατηγορία της ανυποταξίας και ζητά την άμεση απόσυρση των κατηγοριών και την παύση των διώξεων και των ποινικών και διοικητικών κυρώσεων εναντίον των αντιρρησιών συνείδησης/αρνητών στράτευσης.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο της δίκης του Π. Μακρή το εν λόγω “αδίκημα” τελέστηκε το 1990, σε περίοδο μάλιστα που δεν υπήρχε καν ως δυνατότητα ο θεσμός της εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας. Παρότι έχουν παρέλθει 27 ολόκληρα χρόνια από τότε κι ενώ ο Π. Μακρής έχει παύσει εδώ και χρόνια να είναι υπόχρεος στράτευσης, καθώς πέρασε ηλικιακά τα 45 έτη, το αδίκημα πρακτικά δεν έχει παραγραφεί, αφού η στρατιωτική δικαιοσύνη έχει τη δυνατότητα να σέρνει τον Π. Μακρή στο δικαστήριο. Η ανυποταξία, άλλωστε, αποτελεί για το ελληνικό κράτος μια πολύ ιδιαίτερη κατηγορία, αφού έχει το χαρακτήρα του διαρκούς αδικήματος, είναι το μοναδικό πλημμέλημα που επιφέρει αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων, ενώ μπορεί να υπάρξουν επανειλημμένες διώξεις στον ίδιο άνθρωπο οδηγώντας τους αρνητές στράτευσης ξανά και ξανά στα στρατοδικεία. Όλα αυτά είναι σαφέστατα αντίθετα με όλα τα διεθνή δεδομένα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Από το 2010 στις ποινικές διώξεις και στις υπόλοιπες διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονταν σε όσους αρνούνται τη στρατιωτική θητεία προστέθηκαν ως τελειωτικό χτύπημα τα διοικητικά πρόστιμα των 6.000 ευρώ που αφειδώς, και επαναλαμβανόμενα και πάλι, επιβάλλουν οι στρατολογικές αρχές και βεβαιώνουν οι εφορίες, εξοντώνοντας επί της ουσίας οικονομικά, επαγγελματικά και εν τέλει κοινωνικά τους αντιρρησίες.

Ο Π. Μακρής είναι ένας από τους πρώτους πολιτικούς αντιρρησίες συνείδησης που είχαν ξεκινήσει μια νέα εποχή του αγώνα ενάντια στο μιλιταρισμό, τον εθνικισμό και τον πόλεμο τη δεκαετία του 1980. Παραμένει έκτοτε σταθερά ενεργός στο οικολογικό, ειρηνιστικό και αντιρατσιστικό κίνημα, με ιδιαίτερη δράση για τα δικαιώματα των αναπήρων, καθώς και των προσφύγων και μεταναστών/τριών και ταγμένος στην υπόθεση της έμπρακτης αλληλεγγύης και των κοινωνικών αγώνων για ελευθερία και ισότητα, ειρήνη και δικαιοσύνη στη Θεσσαλονίκη, αλλά και σ’ όλη σχεδόν την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Η δίκη του Π. Μακρή έχει μια ειδική σημασία, αφού ο στρατοκρατικός μηχανισμός στην περίπτωσή του εκδηλώνει στην πληρότητά του τον εκδικητικό χαρακτήρα του, τιμωρώντας και ταλαιπωρώντας για μια ζωή αυτούς που του αντιτάσσονται. Την ίδια στιγμή, όμως, λαμβάνει χώρα και σε μια διεθνή συγκυρία παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, με αναζωπύρωση και επέκταση των πολεμικών ζωνών και των επεμβάσεων στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Ευρώπη, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική κι άνοδο του ρατσισμού και του φασισμού στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Σε αυτό ακριβώς το παγκόσμιο κάδρο, η συμπαράσταση και υποστήριξη σε όσους αρνούνται το στρατό και τον πόλεμο, αποτελεί όρο για την ανάπτυξη ενός απολύτως απαραίτητου διεθνιστικού, αντιπολεμικού, ειρηνιστικού κινήματος και για την όποια –εντέλει– προσπάθεια γίνεται για να φανεί μια ελπίδα σ’ έναν πλανήτη που οι κυρίαρχοι οδηγούν στην καταστροφή.

Χορτιάτης 22/5/2017

Για το ΔΣ της Κ.Π.Χορτιάτη

Ο πρόεδρος

Ρηγόπουλος Γιώργος

Ψήφισμα αλληλεγγύης στον αντιρρησία συνείδησης Παναγιώτη Μακρή

Η Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη στέκεται αλληλέγγυα στον αντιρρησία συνείδησης Παναγιώτη Μακρή που καλείται να δικαστεί στο Διαρκές Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης την Πέμπτη 1 Ιουνίου 2017 με την κατηγορία της ανυποταξίας και ζητά την άμεση απόσυρση των κατηγοριών και την παύση των διώξεων και των ποινικών και διοικητικών κυρώσεων εναντίον των αντιρρησιών συνείδησης/αρνητών στράτευσης.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο της δίκης του Π. Μακρή το εν λόγω “αδίκημα” τελέστηκε το 1990, σε περίοδο μάλιστα που δεν υπήρχε καν ως δυνατότητα ο θεσμός της εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας. Παρότι έχουν παρέλθει 27 ολόκληρα χρόνια από τότε κι ενώ ο Π. Μακρής έχει παύσει εδώ και χρόνια να είναι υπόχρεος στράτευσης, καθώς πέρασε ηλικιακά τα 45 έτη, το αδίκημα πρακτικά δεν έχει παραγραφεί, αφού η στρατιωτική δικαιοσύνη έχει τη δυνατότητα να σέρνει τον Π. Μακρή στο δικαστήριο. Η ανυποταξία, άλλωστε, αποτελεί για το ελληνικό κράτος μια πολύ ιδιαίτερη κατηγορία, αφού έχει το χαρακτήρα του διαρκούς αδικήματος, είναι το μοναδικό πλημμέλημα που επιφέρει αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων, ενώ μπορεί να υπάρξουν επανειλημμένες διώξεις στον ίδιο άνθρωπο οδηγώντας τους αρνητές στράτευσης ξανά και ξανά στα στρατοδικεία. Όλα αυτά είναι σαφέστατα αντίθετα με όλα τα διεθνή δεδομένα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Από το 2010 στις ποινικές διώξεις και στις υπόλοιπες διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονταν σε όσους αρνούνται τη στρατιωτική θητεία προστέθηκαν ως τελειωτικό χτύπημα τα διοικητικά πρόστιμα των 6.000 ευρώ που αφειδώς, και επαναλαμβανόμενα και πάλι, επιβάλλουν οι στρατολογικές αρχές και βεβαιώνουν οι εφορίες, εξοντώνοντας επί της ουσίας οικονομικά, επαγγελματικά και εν τέλει κοινωνικά τους αντιρρησίες.

Ο Π. Μακρής είναι ένας από τους πρώτους πολιτικούς αντιρρησίες συνείδησης που είχαν ξεκινήσει μια νέα εποχή του αγώνα ενάντια στο μιλιταρισμό, τον εθνικισμό και τον πόλεμο τη δεκαετία του 1980. Παραμένει έκτοτε σταθερά ενεργός στο οικολογικό, ειρηνιστικό και αντιρατσιστικό κίνημα, με ιδιαίτερη δράση για τα δικαιώματα των αναπήρων, καθώς και των προσφύγων και μεταναστών/τριών και ταγμένος στην υπόθεση της έμπρακτης αλληλεγγύης και των κοινωνικών αγώνων για ελευθερία και ισότητα, ειρήνη και δικαιοσύνη στη Θεσσαλονίκη, αλλά και σ’ όλη σχεδόν την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Η δίκη του Π. Μακρή έχει μια ειδική σημασία, αφού ο στρατοκρατικός μηχανισμός στην περίπτωσή του εκδηλώνει στην πληρότητά του τον εκδικητικό χαρακτήρα του, τιμωρώντας και ταλαιπωρώντας για μια ζωή αυτούς που του αντιτάσσονται. Την ίδια στιγμή, όμως, λαμβάνει χώρα και σε μια διεθνή συγκυρία παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, με αναζωπύρωση και επέκταση των πολεμικών ζωνών και των επεμβάσεων στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Ευρώπη, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική κι άνοδο του ρατσισμού και του φασισμού στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Σε αυτό ακριβώς το παγκόσμιο κάδρο, η συμπαράσταση και υποστήριξη σε όσους αρνούνται το στρατό και τον πόλεμο, αποτελεί όρο για την ανάπτυξη ενός απολύτως απαραίτητου διεθνιστικού, αντιπολεμικού, ειρηνιστικού κινήματος και για την όποια –εντέλει– προσπάθεια γίνεται για να φανεί μια ελπίδα σ’ έναν πλανήτη που οι κυρίαρχοι οδηγούν στην καταστροφή.

Χορτιάτης 22/5/2017

Για το ΔΣ της Κ.Π.Χορτιάτη

Ο πρόεδρος

Ρηγόπουλος Γιώργος

Το πρωϊνό της 26ης Απριλίου 1986 ήταν αλλιώτικο για τους κατοίκους των χωριών γύρω από το Τσέρνομπιλ και ας μη το ήξεραν όταν ξύπνησαν ανύποπτοι. Μια μέρα αργότερα κλήθηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή και τα σπίτια τους. 

 Πηγή https://el.wikipedia.org

  Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ έλαβε χώρα στις 26 Απριλίου του 1986, στον αντιδραστήρα Νο. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήμερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας. Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου δυο από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.

Ο Πυρηνικός Σταθμός Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ (σοβιετική πλήρης ονομασία: Eργοστάσιο Παραγωγής Πυρηνικής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ, Β.Ι. Λένιν - Чернобыльская АЭС им. В.И.Ленина), βρίσκεται στην εγκαταλελειμμένη πλέον κωμόπολη Πρυπιάτ (ουκρανικά: При́п'ять) της Ουκρανίας. Το εργοστάσιο που πήρε το όνομά του από την πόλη του Τσερνόμπιλ, μπήκε σε λειτουργία για τη Σοβιετική Ένωση το 1977 ως πρότυπο πυρηνικό εργοστάσιο. Στις 26 Απριλίου του 1986 σημειώθηκε στο εργοστάσιο το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ και είχε ως αποτέλεσμα τον άμεσο θάνατο δεκάδων και την εκτεταμένη επιβάρυνση του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Το εργοστάσιο λειτουργούσε ως τον Δεκέμβριο του 2000 εξαιτίας μεγάλης ενεργειακής ζήτησης στην Ουκρανία.

Το πρόγραμμα δοκιμών στον αντιδραστήρα 4[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την λειτουργία ενός αντιδραστήρα, ένα σημαντικό ποσοστό της παραγόμενης ισχύος (περίπου 7%) δεν προέρχεται από την σχάση του καυσίμου, αλλά από την ραδιενεργή διάσπαση των προϊόντων της πυρηνικής αντίδρασης. Η ραδιενεργή διάσπαση συνεχίζει για αρκετό χρόνο μετά την διακοπή της πυρηνικής σχάσης (πχ, σε περίπτωση απενεργοποίησης του αντιδραστήρα), με αποτέλεσμα να απαιτείται συνεχής ψύξη μετά την απενεργοποίηση, προκειμένου να αποφευχθεί  η καταστροφή του αντιδραστήρα.

Για την ψύξη των αντιδραστήρων μετά την απενεργοποίηση, το εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ διέθετε τρεις εφεδρικές ντιζελογεννήτριες ισχύος 5,5MW. Ωστόσο, οι γεννήτριες αυτές απαιτούσαν διάστημα 60sec~75sec προκειμένου να ανεβάσουν στροφές και να σταθεροποιηθεί η παραγωγή τους. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ο αντιδραστήρας θα παρέμενε χωρίς ψύξη για το διάστημα αυτό, γεγονός που αποτελούσε πηγή σοβαρού κινδύνου.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος είχε προταθεί η αξιοποίηση της διαθέσιμης ενέργειας του ατμοστροβίλου κατά την στιγμή της απενεργοποίησης (κινητική ενέργεια των περιστρεφόμενων τμημάτων του στροβίλου και της γεννήτριας). Η ιδέα αυτού του συστήματος είχε προβλεφθεί και είχε περιληφθεί ως ενδεχόμενη λειτουργία στο σχεδιασμό των αντιδραστήρων RBMK-1000 που χρησιμοποιούσε το Τσερνόμπιλ.

Η αρχική δοκιμή ενός τέτοιου συστήματος έγινε το 1982, ωστόσο αποδείχθηκε αναποτελεσματική, καθώς η τάση διέγερσης δεν επαρκούσε για την παραγωγή αξιοποιήσιμης ενέργειας κατά την επιβράδυνση της γεννήτριας. Το σύστημα ανασχεδιάστηκε και δοκιμάστηκε ξανά το 1984 και το 1985, και πάλι ανεπιτυχώς. Μία νέα δοκιμή σχεδιάστηκε  να γίνει το 1986, κατά την απενεργοποίηση του αντιδραστήρα 4 για προγραμματισμένη συντήρηση. Η βασική ιδέα σχετικά με την δοκιμή του 1986 ήταν η πραγματοποίηση του ελέγχου σε συνθήκες όσο πιο κοντά σε πραγματικές γίνεται. Εφόσον επανεξετάστηκε για άλλη μια φορά, προγραμματίστηκε ο έλεγχος να ξεκινήσει από τις 25 Απριλίου του 1986.

Το ατύχημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δοκιμή κατέληξε στο τραγικό δυστύχημα, που συνέβη στη 01:26 ώρα Μόσχας, ξημερώματα του Σαββάτου 26 Απριλίου 1986. Εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3, καθώς και με το πρόγραμμα ελέγχου που λάμβανε χώρα στον αντιδραστήρα 4 όπου και σημειώθηκε η έκρηξη. Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου υπήρχαν άλλοι εργάτες οι οποίοι δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6 που επρόκειτο να λειτουργήσουν το Φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς.

Η δοκιμή θα γινόταν στον έναν από τους δύο στροβίλους που τροφοδοτούσε ο αντιδραστήρας 4, και προβλεπόταν να ακολουθήσει την εξής πορεία: Ο αντιδραστήρας θα ετίθετο σε χαμηλή ισχύ (περί τα 700MW) και η γεννήτρια θα εργαζόταν σταθερά, σε πλήρη ταχύτητα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η παροχή ατμού θα διακόπτονταν, και θα ελεγχόταν κατά πόσο το σύστημα θα μπορούσε να θέσει σε λειτουργία τις αντλίες ψύξης μέχρι την εκκίνηση των εφεδρικών γεννητριών.

Οι κατάλληλες συνθήκες για την διεξαγωγή της δοκιμής επιτεύχθηκαν πριν την πρωινή βάρδια της 25 Απριλίου του 1986. Οι εργαζόμενοι της βάρδιας ήταν ενημερωμένοι και είχαν εξοικειωθεί με τις διαδικασίες της δοκιμής. Μία ομάδα ηλεκτρολόγων μηχανικών βρισκόταν επί τόπου για να επιτηρήσει την λειτουργία του νέου συστήματος διέγερσης της γεννήτριας. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, στις 01:26΄ ξεκίνησε η προοδευτική μείωση της ισχύος του αντιδραστήρα, και η ισχύς έπεσε στο 50% (1600MW), την ώρα που αναλάμβανε η πρωινή βάρδια.

Σε αυτή την φάση, μία άλλη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στην περιοχή βγήκε απρόσμενα εκτός λειτουργίας, και ο ελεγκτής του δικτύου ζήτησε από το εργοστάσιο Τσερνόμπιλ να αναπληρώσει την απώλεια ισχύος. Ο διευθυντής του Τσερνομπίλ ανταποκρίθηκε, και διέταξε να καθυστερήσει η δοκιμή. Ωστόσο, όλες οι διεργασίες για την προετοιμασία της δοκιμής -εκτός από εκείνες που θα επηρέαζαν την παραγωγή ισχύος- συνεχίστηκαν κανονικά, περιλαμβανομένης και της απενεργοποίησης του συστήματος ψύξης έκτακτης ανάγκης.

Στις 23:04΄ ο ελεγκτής του δικτύου επέτρεψε την μείωση της ισχύος, και την συνέχιση της δοκιμής. Στο μεταξύ, η πρωινή βάρδια είχε αποχωρήσει, και η απογευματινή βάρδια πλησίαζε προς το τέλος του ωραρίου. Η νυχτερινή βάρδια θα αναλάμβανε καθήκοντα μετά τα μεσάνυχτα, κι ενώ η διαδικασία της δοκιμής θα είχε ξεκινήσει. Ωστόσο, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, η δοκιμή θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί, και η νυχτερινή βάρδια απλώς θα επιτηρούσε την ψύξη του απενεργοποιημένου αντιδραστήρα. Υπεύθυνος της νυχτερινής βάρδια ήταν ο Αλεξάντρε Ακίμωφ, ενώ υπεύθυνος για τον χειρισμό του αντιδραστήρα ήταν ο Λεονίντ Τοπτούνοφ, ένας νέος μηχανικός με τρίμηνη εμπειρία.

Κατά την αλλαγή βάρδιας έγινε ταχύτατα η περαιτέρω μείωση της ισχύος του αντιδραστήρα κάτω του 50%. Η ισχύς των 700MW επιτεύχθηκε στις 00:05΄ της 26 Απριλίου. Ωστόσο, λόγω των παραπροϊόντων της σχάσης, και κυρίως λόγω του Ξένου 135 που απορροφά νετρόνια, η ισχύς συνέχισε να πέφτει. Το Ξένο 135 προκύπτει από το Ιώδιο 135 και μετατρέπεται σε Ξένο 136 προσλαμβάνοντας νετρόνια από αυτά που παράγονται με την σχάση του καυσίμου. Υπό σταθερές συνθήκες λειτουργίας, η παραγωγή και η μετατροπή του Ξένου 135 σε Ξένο 136 βρίσκονται σε ισορροπία. Ωστόσο, κατά την ταχεία μείωση της ισχύος του αντιδραστήρα, η ήδη υπάρχουσα ποσότητα ιωδίου 135 συνεχίζει να μετατρέπεται να σε Ξένο 135, ενώ το μειωμένο πλήθος των διαθέσιμων νετρονίων δεν επαρκεί για την μετατροπή του Ξένου 135 σε Ξένο 136. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, κι ενώ η ισχύς είχε ήδη πέσει κάτω από τα επιθυμητά επίπεδα -στα 500MW- ο Τοπτούνοφ από λάθος κατέβασε τις ράβδους ελέγχου ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα η ισχύς να πέσει στα 30MW.

Ο αντιδραστήρας πλέον παρήγαγε 95% λιγότερη ισχύ από ο,τι ήταν αρχικά ορισμένο για την διεξαγωγή της δοκιμής. Το προσωπικό της αίθουσας ελέγχου επέλεξε να αποκαταστήσει την ισχύ του αντιδραστήρα παρακάμπτοντας το αυτόματο σύστημα ρύθμισης των ράβδων ελέγχου, και ανεβάζοντας τις ράβδους χειροκίνητα. Μετά από μερικά λεπτά η θερμική ισχύς άρχισε να αυξάνει, και σταθεροποιήθηκε στα 160~200MW. Η περαιτέρω αύξηση της ισχύος ήταν αδύνατη, παρότι οι περισσότερες ράβδοι ελέγχου ήταν πλήρως σηκωμένες, λόγω της μεγάλης ποσότητας Ξένου 135 που είχε συσσωρευτεί κατά την λειτουργία στα 30MW. Η λειτουργία του αντιδραστήρα υπό αυτές τις συνθήκες (περιορισμός της ισχύος λόγω του Ξένου 135) συνοδεύεται από μεταβαλλόμενη παραγωγή νετρονίων και διακυμάνσεις στην θερμοκρασία. Στην αίθουσα ελέγχου άρχισαν να ενεργοποιούνται σήματα κινδύνου σχετικά με την παροχή του νερού τροφοδοσίας, την στάθμη του νερού στους διαχωριστές ατμού, τις βαλβίδες ασφαλείας που απελευθέρωναν τον περίσσιο ατμό απευθείας στον συμπυκνωτή, και τον ελεγκτή ισχύος των νετρονίων.

Το πρώτο δεκάλεπτο (00:35΄ - 00:45΄) τα σήματα κινδύνου αγνοήθηκαν, προκειμένου να αυξηθεί η ισχύς του αντιδραστήρα. Όταν η ισχύς έφτασε στα 200MW, οι προετοιμασίες για την δοκιμή συνεχίστηκαν.

Στο πλαίσιο της δοκιμής, ενεργοποιήθηκαν στις 01:05΄ συμπληρωματικές αντλίες νερού ψύξης. Η αυξημένη ροή ψυκτικού είχε ως συνέπεια την μείωση τις πίεσης του ατμού, με αποτέλεσμα να ενεργοποιηθεί η ένδειξη μειωμένης πίεσης στους διαχωριστές, στις 01:19΄. Παράλληλα, η αυξημένη ροή νερού οδήγησε σε μείωση των φυσαλίδων ατμού μέσα στον αντιδραστήρα. Αυτό είχε ως συνέπεια την επιβράδυνση της σχάσης, καθώς το νερό απορροφά νετρόνια. Το προσωπικό της αίθουσας ελέγχου αντέδρασε κλείνοντας δύο από τις αντλίες νερού, προκειμένου να αυξηθεί η πίεση, και σηκώνοντας χειροκίνητα περισσότερες ράβδους ελέγχου, προκειμένου να αυξηθεί η ισχύς.

Ο αντιδραστήρας βρισκόταν πλέον σε ασταθή κατάσταση. Σχεδόν όλες οι ράβδοι ελέγχου είχαν αφαιρεθεί (απέμεναν κατεβασμένες 18 ράβδοι, έναντι 28 που θα έπρεπε να είναι πάντα κατεβασμένες για λόγους ασφαλείας). Το αυτόματο σύστημα ελέγχου των ράβδων, και διάφορα άλλα αυτοματοποιημένα συστήματα ελέγχου του αντιδραστήρα είχαν απενεργοποιηθεί, και και η ροή του νερού ψύξης είχε μειωθεί, επιτρέποντας εκ νέου την δημιουργία ατμού μέσα στον αντιδραστήρα.

Στις 1:23:04, ξεκίνησε η δοκιμή, με την διακοπή της παροχής ατμού στους στροβίλους. Οι εφεδρικές ντιζελογεννήτριες θα συνδέονταν στο σύστημα στις 1:23:43. Στο μεσοδιάστημα, οι τέσσερις από τις οκτώ αντλίες ανακυκλοφορίας που βρισκόντουσαν σε λειτουργία θα τροφοδοτούταν από τις γεννήτριες της μονάδας, που λόγω αδράνεια συνέχιζαν την περιστροφή τους. Ωστόσο, καθώς η ταχύτητα περιστροφής των γεννητριών μειωνόταν, μειωνόταν και η παροχή του νερού ψύξης. Αυτό οδήγησε στην δημιουργία περισσότερων φυσαλίδων ατμού στον αντιδραστήρα.

Καθώς η διαμόρφωση του αντιδραστήρα ήταν ασταθής, η μείωση της απορρόφησης νετρονίων λόγω της αύξησης της ποσότητας του ατμού ξεκίνησε μία διαδικασία θετικής ανάδρασης, όπου η αύξηση του ατμού οδηγεί σε αύξηση της ισχύος, και η αύξηση της ισχύος σε παραγωγή περισσότερων φυσαλίδων ατμού. Κατά την διάρκεια τις δοκιμής το αυτόματο σύστημα ελέγχου ανταποκρίθηκε στο φαινόμενο αυτό, κατεβάζοντας ράβδους ελέγχου για να μειώσει την ισχύ. Ωστόσο, λόγω των χειροκίνητων χειρισμών που προηγήθηκαν, το σύστημα ήλεγχε μόνο 12 από τις 211 ράβδους ελέγχου.

Στις 1:23:40 ενεργοποιήθηκε το σύστημα επείγουσας απενεργοποίησης του αντιδραστήρα. Το σύστημα αυτό κατεβάζει πλήρως όλες τις ράβδους, παρακάμπτοντας κάθε άλλη ρύθμιση, αυτόματη ή χειροκίνητη, και οδηγεί σε πλήρη απενεργοποίηση του αντιδραστήρα. Δεν είναι γνωστό ποιος πίεσε το κομβίο του συστήματος, ούτε αν αυτό έγινε για να αντιμετωπιστεί η ανεξέλεγκτη αύξηση της ισχύος ή ως μία τυπική διαδικασία για το σβήσιμο του αντιδραστήρα με την ολοκλήρωση της δοκιμής.

Η εισαγωγή των ράβδων ελέγχου (μήκους 7 μέτρων) γινόταν με ταχύτητα 40cm/sec, και διαρκούσε περίπου 20 δευτερόλεπτα. Οι ράβδοι ελέγχου περιείχαν καρβίδιο του βορίου, το οποίο απορροφά τα νετρόνια, και καταστέλλει την σχάση του καυσίμου. Ωστόσο, το άκρο των ράβδων ελέγχου ήταν από γραφίτη, ο οποίος είναι επιβραδυντής νετρονίων. Ο σχεδιασμός αυτός, που σκοπό είχε να βελτιώσει την απόκριση του αντιδραστήρα στην μετακίνηση των ράβδων, προκαλούσε παροδική αύξηση της ισχύος κατά την επείγουσα απενεργοποίηση. Η δυσλειτουργία αυτή είχε διαπιστωθεί ήδη από το 1983, και οφείλεται στο ότι καθώς οι ράβδοι κατεβαίνουν μαζικά, υπάρχει ένα τμήμα του αντιδραστήρα στο οποίο το νερό (που απορροφά νετρόνια) αντικαθίσταται από γραφίτη (που επιβραδύνει τα νετρόνια).

Λίγα δευτερόλεπτα μετά την πίεση του κομβίου του συστήματος επείγουσας απενεργοποίησης, όλα μαζί τα άκρα των ράβδων ελέγχου εισήλθαν ανάμεσα στις στήλες καυσίμου, προκαλώντας ραγδαία αύξηση της ισχύος. Η ισχύς του αντιδραστήρα ανέβηκε μέσα σε τρία δευτερόλεπτα στα 530MW, και ορισμένες στήλες καυσίμου έσπασαν από την υπερθέρμανση, μπλοκάροντας τις ράβδους ελέγχου. Ακολούθησε μία ανεξέλεγκτη αύξηση της ισχύος και της πίεσης του ατμού, με την τελευταία ένδειξη στης αίθουσα ελέγχου να δείχνει 33.000MW, δέκα φορές περισσότερο από την ονομαστική ισχύ του αντιδραστήρα. Το περίβλημα από τις στήλες καυσίμου καταστράφηκε, και δισκία καυσίμου διασκορπίστηκαν μέσα στον αντιδραστήρα, ενώ ο ίδιος ο αντιδραστήρας εξερράγη από την πίεση του ατμού. Από την έκρηξη καταστράφηκε το κτήριο του αντιδραστήρα, κι έσπασαν πολλές σωληνώσεις από το κύκλωμα ψύξης, ενώ διέφυγε στην ατμόσφαιρα σημαντική ποσότητα ραδιενεργών υλικών. Δύο με τρία δευτερόλεπτα αργότερα ακολούθησε μία δεύτερη, ισχυρότερη έκρηξη. Η πηγή της δεύτερης έκρηξης δεν είναι σαφής. Σύμφωνα με μία υπόθεση, ενδέχεται να οφείλεται στο υδρογόνο που παρήχθη από την αντίδραση του Ζιρκόνιου των στηλών καυσίμου με τον υπέρθερμο ατμό. Ωστόσο η αναλογία των ισοτόπων Ξένου που μετρήθηκαν μετά το συμβάν δείχνει ότι πρόκειται για πυρηνική έκρηξη, που προκλήθηκε όταν κάποιο τμήμα του πυρήνα κατέστη υπερκρίσιμο.

Από την έκρηξη ο κατεστραμένος πυρήνας του αντιδραστήρα διασκορπίστηκε, και υπέρθερμα κομμάτια γραφίτη εκτινάχτηκαν στην ατμόσφαιρα, ανάβοντας αρκετές φωτιές γύρω από το εργοστάσιο, καθώς και στην οροφή του κτηρίου ελέγχου. Εξάλλου, και ο ίδιος ο αντιδραστήρας άρχισε να φλέγεται. Από τις εκρήξεις και την φωτιά απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών ουσιών.

Αίτια του ατυχήματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ προήλθε από μια σειρά μη προβλεπόμενων χειρισμών και λαθών, και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε σχεδιαστικές ατέλειες του αντιδραστήρα RBMK-1000, που χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο.

Σύμφωνα με την επανεκτίμηση του ατυχήματος από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας που έγινε το 1992 (INSAG-7), οι ακόλουθοι παράγοντες μπορεί να προκάλεσαν το Πυρηνικό Ατύχημα στο Τσερνόμπιλ:

• Ο αντιδραστήρας είχε επικίνδυνα μεγάλο θετικό συντελεστή κενού. Ο συντελεστής κενού εκφράζει τον τρόπο με τον οποίο ο συμπεριφέρεται ο αντιδραστήρας όταν στο νερό ψύξης που έχει στο εσωτερικό του δημιουργηθούν φυσαλίδες ατμού. Οι περισσότεροι αντιδραστήρες έχουν αρνητικό συντελεστή κενού, όμως οι αντιδραστήρες γραφίτη -όπως αυτό του Τσερνόμπιλ- έχουν θετικό συντελεστή.
• Πιο σημαντικό σφάλμα θεωρείται η χρήση γραφίτη στο άκρο των ράβδων ελέγχου. Με τον σχεδιασμό αυτό, όταν οι ράβδοι κατεβαίνουν από την ανώτατη δυνατή θέση, η ισχύς τους αντιδραστήρα αυξάνει για μερικά δευτερόλεπτα. Οι χειριστές του αντιδραστήρα δεν ήταν ενήμεροι για αυτή την συμπεριφορά
• Ο σχεδιασμός των αντιδραστήρων RBMK-1000 παρουσίαζε και άλλες ελλείψεις και ελαττώματα, και δεν συμμορφωνόταν με τα αποδεκτά επίπεδα ασφαλείας για τους πυρηνικούς αντιδραστήρες.

Άμεση διαχείριση της κρίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επίπεδα ραδιενέργειας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

H κλίμακα της καταστροφής ενισχύθηκε από την έλλειψη εκπαίδευσης και εξοπλισμού του προσωπικού του εργοστασίου, η οποία οδήγησε σε σοβαρά λάθη εκτίμησης της πραγματικής κατάστασης. Τα επίπεδα ραδιενέργειας στις πλέον μολυσμένες περιοχές του εργοστασίου έχει υπολογιστεί ότι έφτασαν τα 5,6 Ρέντγκεν ανά δευτερόλεπτο (Ρ/δ), τα οποία ισοδυναμούν με 20.000 Ρέντγκεν ανά ώρα (Ρ/ω). Καθώς η θανάσιμη δόση είναι 500 Ρέντγκεν σε 5 ώρες, μη προστατευμένοι εργαζόμενοι έλαβαν μοιραίες δόσεις μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Εντούτοις την ώρα της καταστροφής οι εργαζόμενοι δεν ήξεραν τα πραγματικά επίπεδα ραδιενέργειας. Ένα δοσίμετρο με δυνατότητα μέτρησης έως 1000 Ρ/δ δεν ήταν προσβάσιμο λόγω της έκρηξης, ενώ ένα δεύτερο δεν λειτούργησε όταν προσπάθησαν να το χρησιμοποιήσουν. Τα υπόλοιπα δοσίμετρα είχαν όριο μέτρησης τα 0,001 Ρ/δ και κατά συνέπεια έδειχναν «μέτρηση εκτός κλίμακας». Έτσι το προσωπικό του αντιδραστήρα μπορούσε μόνο να βεβαιώσει ότι η ακτινοβολία ήταν μεγαλύτερη των 0,001 Ρ/δ (3,6 Ρ/ω), ενώ τα πραγματικά επίπεδα ήταν, σε ορισμένες περιοχές, 5.600 φορές υψηλότερα.

Εξαιτίας των λανθασμένων μετρήσεων, ο επικεφαλής του προσωπικού του αντιδραστήρα, Αλεξάντερ Ακίμοβ, υπέθεσε ότι ο αντιδραστήρας ήταν ανέπαφος. Τα κομμάτια γραφίτη και πυρηνικής καύσιμης ύλης γύρω από το κτίριο αγνοήθηκαν και οι μετρήσεις ενός νέου δοσίμετρου το οποίο έφτασε στις 4:30πμ απορρίφθηκαν με το σκεπτικό ότι και αυτό ήταν ελαττωματικό. Ο Ακίμοβ έμεινε με τους άντρες του στο κτίριο του αντιδραστήρα μέχρι το πρωί, προσπαθώντας να αντλήσει νερό στον αντιδραστήρα. Κανείς τους δεν φορούσε προστατευτικές στολές και οι περισσότεροι, ανάμεσά τους και ο Ακίμοβ, πέθαναν από έκθεση σε ακτινοβολία μέσα σε τρεις εβδομάδες.

Έλεγχος της πυρκαγιάς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λίγο μετά το ατύχημα, έφτασαν επιτόπου πυροσβέστες οι οποίοι προσπάθησαν να σβήσουν τις φλόγες. Δεν τους ενημέρωσαν για το πόσο επικίνδυνα ραδιενεργοί ήταν οι καπνοί και τα συντρίμμια. Η φωτιά στην οροφή του σταθμού και στην περιοχή γύρω από τον αντιδραστήρα 4 έσβησε στις 5 πμ, όμως πολλοί πυροσβέστες δέχθηκαν υψηλές δόσεις ραδιενέργειας. Η φωτιά μέσα στον αντιδραστήρα 4 συνέχισε να καίει μέχρι που την έσβησαν ελικόπτερα τα οποία πέταξαν υλικά όπως άμμο, μόλυβδο, πηλό, βόριο μέσα στον φλεγόμενο αντιδραστήρα.

Η έκρηξη και η φωτιά πέταξαν στον αέρα όχι μόνο σωματίδια του πυρηνικού καυσίμου, αλλά και πολύ πιο επικίνδυνα ραδιενεργά στοιχεία, όπως καίσιο-137, ιώδιο-131, στρόντιο-90 και άλλα ραδιοϊσότοπα.

Εκκένωση του Πρίπυατ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κυβερνητική επιτροπή που ερευνούσε το ατύχημα, με επικεφαλής τον Βαλέρι Λεγκασόβ, έφτασε στο Τσερνόμπιλ το απόγευμα της 26ης Απριλίου. Μέχρι τότε δύο άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους και 52 βρίσκονταν στο νοσοκομείο. Τη νύχτα από 26 προς 27 Απριλίου, περισσότερες από 24 ώρες μετά την έκρηξη, η επιτροπή, αντιμέτωπη με πλήθος αποδείξεων για ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας και αριθμό περιπτώσεων έκθεσης σε ακτινοβολία, αναγκάστηκε να παραδεχτεί την καταστροφή του αντιδραστήρα και να δώσει την εντολή για εκκένωση της κοντινής πόλης του Πριπυάτ.

Η εκκένωση ξεκίνησε στις 2:00μμ της 27ης Απριλίου. Για να μειωθούν οι αποσκευές, ειπώθηκε στους κατοίκους ότι η εκκένωση ήταν προσωρινή, διάρκειας περίπου τριών ημερών. Ως αποτέλεσμα, στο Πριπυάτ παραμένουν ακόμα προσωπικά αντικείμενα, τα οποία δεν θα μπορέσουν ποτέ να μετακινηθούν λόγω της ραδιενέργειας.

Θερμική έκρηξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το νερό που είχε εισαχθεί βιαστικά στο κτίριο του αντιδραστήρα, σε μια μάταιη προσπάθεια να σβηστεί η φωτιά, είχε γεμίσει το χώρο κάτω από το πάτωμα του αντιδραστήρα. Παράλληλα το πυρωμένο καύσιμο και άλλα υλικά στο πάτωμα του αντιδραστήρα είχαν αρχίσει να τρυπάνε το πάτωμα και να αναμιγνύονται με λιωμένο τσιμέντο από τα τοιχώματα του αντιδραστήρα, δημιουργώντας ένα ραδιενεργό υγρό μεγάλου ιξώδους, συγκρίσιμο με λάβα. Η κατάσταση επιδεινώθηκε από υλικά που έριχναν τα ελικόπτερα, τα οποία δρούσαν σαν φούρνος, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο τις θερμοκρασίες από κάτω τους. Αν αυτό το υλικό ερχόταν σε επαφή με το νερό, θα είχε ως αποτέλεσμα μια θερμική έκρηξη, η οποία πιθανώς θα ήταν χειρότερη από την αρχική έκρηξη του αντιδραστήρα.

Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, στάλθηκαν από τη σοβιετική κυβέρνηση στρατιώτες και εργάτες (οι αποκαλούμενοι «ρευστοποιητές») ως προσωπικό εκκαθάρισης. Δύο εξ αυτών στάλθηκαν με στολές κατάδυσης να ανοίξουν τις θυρίδες αποστράγγισης του ραδιενεργού νερού, ώστε να εμποδιστεί μια θερμική έκρηξη. Πιστεύεται ότι ήταν οι μηχανικοί Αλεξέι Ανανένκο (που ήξερε που βρίσκονταν οι βαλβίδες) και Βαλερί Μπεζπαλόβ, συνοδευόμενοι από ένα τρίτο άνδρα, τον Μπόρις Μπαρανόβ.

Απομάκρυνση καταλοίπων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα χειρότερα ραδιενεργά κατάλοιπα συγκεντρώθηκαν μέσα στα υπολείμματα του αντιδραστήρα. Ο ίδιος ο αντιδραστήρας καλύφθηκε με σάκους που περιείχαν άμμο, μόλυβδο και βορικό οξύ, οι οποίοι πετάχθηκαν από ελικόπτερα (περίπου 5.000 τόννοι τη βδομάδα μετά το ατύχημα). Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1986 είχε χτιστεί μια μεγάλη τσιμεντένια σαρκοφάγος για να σφραγίσει τον αντιδραστήρα και τα περιεχόμενά του.

Πολλά από τα οχήματα των «ρευστοποιητών» παραμένουν σκορπισμένα γύρω από την περιοχή του Τσερνόμπιλ ακόμα και σήμερα.

Επιπτώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τοπικές επιπτώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, είχε σημαντικές επιπτώσεις στην Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας (ΣΣΔΟ - Ουκρανία από τις 24 Αυγούστου του 1991) και στην ευρύτερη περιοχή της ΕΣΣΔ. Σοβιετικοί και άλλοι επιστήμονες κατέγραφαν τα δεδομένα για τη μόλυνση του αέρα, των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, των προϊόντων της καλλιέργειας, των τροφίμων και των κατοικημένων περιοχών της ΣΣΔΟ, της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας (ΣΣΔΛ) και της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ). Ο συστηματικός έλεγχος για τη μόλυνση από ραδιενέργεια συνεχίστηκε και μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και συνεχίζεται και σήμερα. Τα αποτελέσματα συγκεντρώνει και δημοσιοποιεί μεταξύ άλλων και η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, ανά πέντε ή δέκα έτη.

Οι μετρήσεις περιλάμβαναν δειγματοληψία του εδάφους, των αγροτικών προϊόντων, του κρέατος, του γάλακτος, του νερού και του αέρα. Στο έδαφος γινόταν διαχωρισμός ανάλογα με το αν ήταν σε περιοχές με καλλιεργήσιμα εδάφη, με ένα ή πολλά είδη καλλιέργειας, με το αν είχαν πληγεί άμεσα από τη ραδιενέργεια και με το αν κατοικούνταν ή ήταν περιοχές φυσικού περιβάλλοντος. Για τα δείγματα που προέρχονταν από το έδαφος περιοχών εκτός των καλλιεργήσιμων, λαμβάνονταν αρχικά μετρήσεις της ακτινοβολίας γάμμα που υποδείκνυαν αν υπάρχει εκεί θερμό σημείο, που θα υποδήλωνε συσσώρευση της ραδιενεργού δράσης στην περιοχή αυτή με εμφάνιση οξείας κορυφής. Αν εμφανιζόταν θερμό σημείο η περιοχή θεωρείτο ακατάλληλη για δειγματοληψία και επιλεγόταν άλλη περιοχή οπότε και λαμβάνονταν ένα με έξι δείγματα για αυτήν.^[4] Αυτή η μέθοδος που περιλάμβανε τη σκόπιμη παράλειψη των θερμών σημείων κρίθηκε ανεπαρκής για τη δειγματοληψία του εδάφους^[4] όπου υποτίθεται ότι τα θερμά σημεία θεωρούνται περιορισμένης έκτασης και μεγέθους που δεν υπερβαίνει τα λίγα μέτρα. Όμως, ακόμη και στην Πολωνία, το 1986, βρέθηκαν θερμά «σημεία» δεκάδων έως και εκατοντάδων μέτρων με δεκαπλάσια ποσά ραδιενέργειας από τις γύρω περιοχές.^[5]

Απαγορευμένη Ζώνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ζώνη εφαρμόστηκε λίγο μετά την καταστροφή του Τσερνόμπιλ το 1986 για να βοηθήσει στην εκκένωση του τοπικού πληθυσμού και στην αποτροπή εισόδου στην σημαντικά μολυσμένη περιοχή. Η τοποθεσία γύρω από το χώρο του ατυχήματος χωρίστηκε σε τέσσερις ομόκεντρες ζώνες ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας. Κάθε οικιστική, πολιτική και επαγγελματική δραστηριότητα είναι απαγορευμένη και ποινικοποιημένη μέσα στη τέταρτη και πιο επικίνδυνη ζώνη, ακτίνας 30 χιλιομέτρων. Η μόνη επίσημη εξαίρεση είναι η λειτουργία του πυρηνικού σταθμού στο Τσερνόμπιλ και τις επιστημονικές εγκαταστάσεις που σχετίζονται με τις έρευνες για την ασφάλεια της πυρηνικής ενέργειας.

Η χλωρίδα και η πανίδα στην περιοχή επηρεάστηκαν σημαντικά μετά το ατύχημα. Πευκοδάση στην περιοχή καταστράφηκαν από τη ραδιενέργεια, ενώ υπήρξαν αναφορές και για μεταλλάξεις σε ζώα, με μόνη επιστημονική καταγραφή τον μερικό αλμπινισμό στα χελιδόνια. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν αναφορές ότι η άγρια ζωή στην περιοχή γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη λόγω της έλλειψης του ανθρώπινου παράγοντα. Εντούτοις επιστημονικές έρευνες αντικρούουν αυτές τις αναφορές, ισχυριζόμενες ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας έχουν σημαντική επίπτωση σε άγρια ζώα και φυτά.^[6]

Η περιοχή είναι επίσης γεμάτη με νεκροταφεία οχημάτων (περισσότερα από 800) γεμάτα από μολυσμένα στρατιωτικά οχήματα και ελικόπτερα. Δεκάδες ποταμόπλοια και φορτηγίδες σκουριάζουν σε εγκαταλελειμμένα λιμάνια.

Περιβάλλον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διάφορα επιστημονικά ινστιτούτα και συντονιστικές επιτροπές στην ΕΣΣΔ συμμετείχαν μετά το ατύχημα σε λεπτομερή αποτίμηση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος μέσω ελέγχων διαφόρων ραδιολογικών συστατικών. Κυρίως μελετήθηκε και έγινε καταγραφή της παρουσίας του ¹³⁴Cs, του ¹³⁷Cs, του Sr και του Pu καθώς και η παρουσία έντονα ραδιενεργών σωματιδίων (θερμά σωματίδια - hot particles).

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως αποτέλεσμα του ατυχήματος 237 άνθρωποι υπέφεραν από οξείας μορφής μόλυνση από ραδιενέργεια, από τους οποίους 31 πέθαναν μέσα στους πρώτους τρεις μήνες. Οι περισσότεροι ήταν πυροσβέστες και διασώστες, οι οποίοι δεν ήταν πλήρως ενήμεροι για τους κινδύνους που διέτρεχαν. 135.000 άνθρωποι εκκένωσαν την περιοχή, 50.000 από αυτούς κάτοικοι του Πριπυάτ. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων στην περιοχή είναι δύσκολο να καθοριστεί επακριβώς λόγω της μυστικοπάθειας του τότε καθεστώτος, η οποία οδήγησε σε ελλιπή καταγραφή των σχετικών στατιστικών στοιχείων.

Επιπτώσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ είχε επιπτώσεις στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, με τη δυτική, ανατολική και βόρεια Ευρώπη να δέχεται το μεγαλύτερο ποσοστό ραδιενεργών ισοτόπων (περισσότερα από τα μισά ραδιενεργά σωματίδια που απελευθερώθηκαν από το ατύχημα κατέληξαν σε περιοχές εκτός ΕΣΣΔ). Πρώην Γιουγκοσλαβία, Φινλανδία, Σουηδία, Γερμανία, Βουλγαρία, Νορβηγία, Ρουμανία, Αυστρία και Πολωνία δέχθηκαν η κάθε μια περισσότερα από ένα πεταμπεκερέλ (10¹⁵Bq) καισίου 137. Η περιοχή που μολύνθηκε με πάνω από 4.000 Bq/m² καλύπτει το 40% της επιφάνειας της Ευρώπης, ενώ το 2,3% δέχτηκε πάνω από 40.000 Bq/m². Υπολογίζεται ότι από τη συνολική δόση ραδιενέργειας που έλαβε ο πληθυσμός της γης λόγω του ατυχήματος, το 36% αντιστοιχεί στους κατοίκους Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας και το 53% στους υπόλοιπους Ευρωπαίους.

Ακόμα και σήμερα υπάρχουν περιορισμοί στη διακίνηση τροφίμων σε χώρες της Ευρώπης:

• Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν περιορισμοί σε 374 φάρμες με 200.000 πρόβατα.
• Σε Σουηδία και Νορβηγία υπάρχουν περιορισμοί για ζώα που βρίσκονται σε ελεύθερο περιβάλλον (ανάμεσά τους και οι τάρανδοι).
• Στη Γερμανία αλλά και σε άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες ανιχνεύονται υψηλά ποσοστά καισίου 137 σε άγρια ζώα, όπως αγριόχοιρους (μέσα επίπεδα 6.800 Bq/kg, δέκα φορές υψηλότερα από το όριο ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα 600 Bq/kg).

Εκτιμάται ότι περισσότερο από το μισό του ιωδίου 131 που διέφυγε από το Τσερνόμπιλ κατέληξε εκτός ΕΣΣΔ. Το ραδιενεργό ιώδιο προκαλεί αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του θυρεοειδούς και σύμφωνα με εκτιμήσεις, παρουσιάστηκε αύξηση αυτής της μορφής καρκίνου σε Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία, χρειάζονται όμως περισσότερες έρευνες για να υπάρξει συνολική εικόνα για την Ευρώπη. Κάποιες άλλες μελέτες αναφέρουν επίσης αύξηση της παιδικής λευχαιμίας σε Δυτική Γερμανία, Ελλάδα και Λευκορωσία. Έχοντας υπόψη ότι τα περισσότερα είδη καρκίνου χρειάζονται 20 με 60 χρόνια μεταξύ έκθεσης στο αίτιο και εκδήλωσης της ασθένειας, είναι προφανές ότι είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμήσουμε τις πραγματικές διαστάσεις των επιπτώσεων του ατυχήματος.^[7]

Επιπτώσεις στην Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην Ελλάδα μετά από μερικές μέρες. Προκλήθηκε πανικός στον ελληνικό πληθυσμό, συγκεκριμένα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, με τον κρατικό μηχανισμό να κάνει συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών από τις 5 Μαΐου και μετά. Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως την Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ.^[8][9] Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα της λευχαιμίας, εκτός από τη σπάνια βρεφική λευχαιμία, αλλά ούτε και στον καρκίνο του θυρεοειδούς.^[10] Από την άλλη όμως υπολογίζεται από έρευνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ότι έγιναν περίπου 2.500 τεχνητές εκτρώσεις το 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο.^[11][12] Επίσης ιατρικοί κύκλοι αποδίδουν 1500 περιπτώσεις καρκίνου (τη δεκαετία 1986-1996) που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενούς, σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ.^[13]

Σημερινή κατάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Σεπτέμβριο του 2007 η Ουκρανία ενέκρινε την κατασκευή ενός ατσάλινου κελύφους πάνω από τον αντιδραστήρα, σε αντικατάσταση της υπάρχουσας σαρκοφάγου, η οποία κινδυνεύει από κατάρρευση. Το κέλυφος το οποίο θα κατασκευαστεί από τον όμιλο γαλλικών εταιρειών Novarka, θα κοστίσει 432 εκ. ευρώ (κατ' άλλες πηγές 505 εκ. ευρώ), με το κόστος να καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης και διεθνείς χορηγούς. Η τοξωτή κατασκευή θα έχει πλάτος 257 μέτρων, ύψος 105 μέτρων και μήκος 150 μέτρων και θα χρειαστούν 58 μήνες για την ολοκλήρωσή της. Η νέα σαρκοφάγος θα κατασκευαστεί σε σχετική απόσταση από τον αντιδραστήρα και μόλις ολοκληρωθεί θα μετακινηθεί πάνω σε ράγες προς την τελική της θέση, πάνω από την προϋπάρχουσα σαρκοφάγο. Μετά το πέρας της κατασκευής θα ξεκινήσει η αποδόμηση του πυρήνα 4.^[14][15]

Πηγές και σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα

Πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ

• Φωτογραφίες από το Πυρηνικό Εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ και την πόλη του Πρύπιατ από τον Απρίλιο του 2006 που πάρθηκαν από ένα Γερμανικό τηλεοπτικό συνεργείο μαζί με μια ομάδα από το Ερευνητικό Κέντρο Juelich (Γερμανικά)
• Βιντεογράφημα της εξάπλωσης του ραδιενεργού νέφους από το Institut de Radioprotection et de Sûreté Nucléaire (Γαλλικά)
•  Τσερνόμπιλ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Πηγή: thetoc.gr