Ένας παλιός καλός φίλος ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι
Ο Κώστας Λαχάς, ο εμβληματικός εικαστικός και λογοτέχνης της Θεσσαλονίκης πέθανε και κηδεύτηκε χθες (Τρίτη) σε στενότατο οικογενειακό κύκλο, μετά από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο. Ο «πλούς ονείρου» του, που ξεκίνησε 78 χρόνια πρίν στις όχθες του Εχέδωρου, ολοκληρώθηκε χθες στις 4 το απόγευμα, στα κοιμητήρια της Θέρμης στη Θεσσαλονίκη.
Γεννημένος στο 1936 στο Κάτω Θεοδωράκι του νομού Κιλκίς από γονείς πρόσφυγες από τον Πόντο,ο Κώστας Λαχανίδης (το Λαχάς ήταν καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο), ζούσε απο το 1960 μόνιμα στη Θεσσαλονίκη . Το Νοέμβριο του 1962 οργάνωσε την πρώτη του ατομική έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης και δυο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε συλλογή πεζογραφημάτων με τον τίτλο «Πεδίον οσφρήσεως». Ακολούθησε στα 1986 το πεζογράφημα «Μετοίκασμα , μεταίσθημα» , το 1994 τα πεζά «Ασκήσεις επι αμμοδόχου» (τιμήθηκε γιαυτό το έργο του με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος), ενώ το 1998 κυκλοφόρησε από το ραδιοφωνικό σταθμό «9.58» της ΕΡΤ-3 «Πλούς ονείρου – Απο τον Εχέδωρο στο Θερμαικό» (αυτοβιογραφικό κείμενο από σειρά εκπομπών του).
Σπούδασε οικονομικά στο ΑΠΘ, θέατρο (στο Θέατρο Τέχνη του Κάρολου Κουν – ερμήνευεσε μάλιστα ρόλους στο θέατρο αλλα και σε ταινίες του πρόωρα χαμένου ποιητικού κινηματογραφιστή της Θεσσαλονίκης- το Τάκη Κανελλόπουλου).
Εργάστηκε διαδοχικά στην «Τέχνη», στη γραμματεία του Κ.Θ.Β.Ε., στη γραμματεία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, επίσης ως ιατρικός επισκέπτης φαρμακευτικής εταιρείας (την περίοδο της Χούντας) και ως καλλιτεχνικός συντάκτης στις εφημερίδες «Μακεδονική Ώρα» και «Θεσσαλονίκη». Από το 1972 ίδρυσε και διεύθυνε έως το 1986 τη γκαλερί «Κοχλίας», την πρώτη επαγγελματικά οργανωμένη αίθουσα τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Από το 1987 έως το 1995 ήταν διευθυντής του Βελλίδειου Πολιτιστικού Κέντρου. Κείμενά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.
Κώστας Λαχάς,Ιούνιος 1998
Από το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο του Χορτιάτη και τους Βυζαντινούς νερόμυλους της Πολίχνης έως τα νταμάρια του Ασβεστοχωρίου και της Νεοχωρούδας
Για ένα περιαστικό τόξο πολιτιστικών περιπάτων
Στις αγαπημένες μου,
μικρές φίλες
τη Μυρτώ και την Ματθίλδη.
Τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου 1997 -όχι στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας- πλαισιωμένος όμως από την εγκάρδια παρουσία πολλών φίλων, ομοτέχνων, αλλά και αγνώστων μου επισκεπτών, παρουσίασα μία έκθεση ζωγραφικής με έργα μου στους πάντα φιλόξενους χώρους της ευφήμως γνωστής "ΟΥΤΟΠΙΑΣ" του Χορτιάτη. Αυτού του μπαρ, που οι άνθρωποι του ξέρουν να συνδυάζουν σε σωστές δοσολογίες τόσο τις οινοπνευματικές όσο και τις πνευματικές και καλλιτεχνικές τους επιδόσεις προς τέρψιν των θαμώνων του, χάρη στα έμφυτα χαρίσματα φιλοξενίας, ποικίλων ευαισθησιών και συντροφικότητας που σου προσφέρουν με γαλαντομία, οι οικοδεσπότες της "ΟΥΤΟΠ1ΑΣ", ο Δήμος και ο Μπάμπης, έκτοτε αγαπημένοι φίλοι.Μου μένουν έντονα χαραγμένες εκείνες οι βραδιές, απολαμβάνοντας ανάμεσα σε φιλικές συντροφιές τη σαγήνη των δροσερών νυχτερινών ωρών, με όλες τις ευφρόσυνες ευωδιές και τα ακούσματα των πετεινών του ουρανού να διαχέονται από το παρακείμενο δάσος, υπερασπιζόμενα μια σοφή οικονομία για την οποία μεριμνά οπό μόνη της η φύση ανιδιοτελώς, παρά τους άγρια ιδιοτελείς δικούς μας τραυματισμούς, που με βαναυσότητα καταφέρουμε στην πανίδα και χλωρίδα που μας περιβάλλει, αυτοτραυματιζόμενοι με μαζοχιστικές διαθέσεις.
Μέσα σ' αυτές τις προκλητικά ενδιαφέρουσες βραδινές συνάξεις μιας μέσης ηλικίας Χορτιατινών, συνεπικουρούμενων και από φίλους που, ενώ η κατοικία τους βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, αισθάνονται ότι το σπίτι τους είναι στο Χορτιάτη, αλλά και από νεότερες κλάσεις συγχωριανών τους, έμπαιναν και ξανάμπαιναν στο τραπέζι των έντονων, πολλές φορές, συζητήσεων τα προβλήματα που τους απασχολούν. Είτε με την αλόγιστη εγκατάσταση του πάρκου κεραιών των διαφόρων ραδιοτηλεοπτικών δικτύων και ραντάρ με όλους τους προφανείς κινδύνους για τους κατοίκους του παραδοσιακού αυτού οικισμού, πέρα από τις οπτικές ανατροπές και ανισορροπίες των μεταλλικών κτισμάτων, σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον, επιβάλλοντας με προπέτεια την ετερόκλητη παρουσία τους πάνω στο σώμα του Χορτιάτη με τα προκλητικά σημάδια της τραυματικής ασυνέχειας που επιφέρουν στη φυσική διάταξη των όγκων αυτού του δάσους που είναι ο αυχένας και η κεφαλή στην περιαστική διάταξη της Θεσσαλονίκης πάνω στον μυχό του Θερμαϊκού κόλπου. Είτε με την απουσία μιας ορθά σχεδιασμένης χωροτακτικής ανάπτυξης του οικισμού με την ανάλογη αρχιτεκτονική μορφολογία των νέων κτισμάτων, ώστε με τον επιβαλλόμενο σεβασμό και να διασώζονται και να αναδεικνύονται τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά του Χορτιάτη, όσα και όπως περισώθηκαν μέσα στο πέρασμα των αιώνων που έστησαν τη ζωή τους εδώ πάνω οι Χορτιατινοί, πάππου προς πάππο, διαφυλάσσοντας τις κοινωνικές, οικονομικές, ιστορικές αλλά και πολιτιστικές τους ιδιαιτερότητες και παραδόσεις.
Και, η οργάνωση του πολιτισμού για τους ανθρώπους της μικρής τους κοινωνίας, είναι πρωταρχικό μέλημα αυτών των φίλων που γνώρισα στην αυλή της "ΟΥΤΟΠΙΑΣ", και οι οποίοι συγκρότησαν ήδη την Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη, ώστε οι παρεμβάσεις τους να έχουν ένα συλλογικά συγκροτημένο χαρακτήρα και να μην αναλίσκονται σε αποσπασματικές επισημάνσεις της μιας νυκτός, πολύ περισσότερο που με την εφαρμογή του σχεδίου "Καποδίστριας", οι παρακείμενες κοινότητες, ως δήμος Χορτιάτη πλέον, με έδρα το Ασβεστοχώρι, θα συναποτελούν μια άλλου είδους ισχυρή οντότητα μέσα στις νέες συνθήκες λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Κάτω από αυτό το πνεύμα έρχεται στην ώρα της η πρόταση που κάνει η Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη για την αξιοποίηση του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου με παράλληλη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου κατά τρόπο που, και τη σημαντικότητα του μνημείου, για τον Χορτιάτη και την Θεσσαλονίκη, να διασφαλίζει, αλλά να εξυπηρετεί ταυτόχρονα και τις σημερινές ανάγκες για πολιτιστικές δραστηριότητες των κατοίκων, όπως με ενάργεια προκύπτει από τον εύστοχο σχεδιασμό ενός υπαίθριου θεάτρου από την αρχιτέκτονα (και δραστήριο ιδρυτικό μέλος της Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη) κ. Λία Σκλαβενίτου, με όλα τα λεπτομερειακά στοιχεία των κατασκευαστικών προβλέψεων, που παρουσιάστηκαν αναλυτικά στο φύλλο αρ. 59/Σεπτέμβριος 1997, της εφημερίδας αυτής.
Εν όψει μάλιστα των επικείμενων δημοτικών εκλογών του Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους, η ιδέα υλοποίησης αυτής της μείζονος σημασίας πρότασης, σε συνδυασμό και με ανάλογες που αφορούν την ευρύτερη περιοχή, αξιοποιώντας τα ευρήματα των βυζαντινών νερόμυλων, τα παγοποιία, τις δυνατότητες που προσφέρουν τα νταμάρια του Ασβεστοχωρίου ή και το ήδη, διαμορφωμένο της Νεοχωρούδας, και όσα με το φυσικό του πλούτο μπορεί να συνεισφέρει το Φίλυρο, κάλλιστα νομίζω ότι είναι δυνατόν να ιχνογραφηθεί τουλάχιστον η οργάνωση εστιών για την διαμόρφωση ενός περιαστικού τόξου πολιτιστικών περιπάτων, ενταγμένων σε ενιαίο προγραμματισμό, συμπεριλαμβανομένου και του Δερβενίου, αξιοποιώντας και τις δυνατότητες που προσφέρει η Θεσσαλονίκη αλλά και την ευρηματικότητα των πολιτών που συγκροτούν τις τοπικές κοινωνίες σε όλη αυτή την περιοχή, φτάνει να τείνουν ευήκοον ους η Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, η Γραμματεία της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και όσοι άλλοι εμπλέκονται σε τέτοιου είδους σχεδιασμούς που συντηρούν "με λογισμό και μ' όνειρο" τη ζωή μας, κατά τον Δ. Σολωμό, ή κατά τον Ελύτη:
"Αντικρύ του πελάγους να στέκει η Μυρτώ σαν ωραίο οκτώ ή σαν κανάτι..."
ώστε, στο κοντινό μέλλον, να παίζει με την φιλινάδα της την Ματθίλδη, χωρίς να έχουν από τα όνειρα τους, αλλά επιτέλους και να έχουν και να χαίρονται ό,τι οι μεγαλύτεροι τους οφείλουμε.