Αποχαιρετισμός στη λίμνη του Αγίου Βασιλείου

του Γιώργου Β. Ριτζούλη

Ακόμη και τώρα, τον κόσμο όπου έζησα σαν παιδί και μέσα του μεγάλωσα, δύσκολα μπορώ να τον φαντασθώ χωρίς νερά. Στο Ασβεστοχώρι υπήρχαν βρύσες που έτρεχαν ελεύθερες, όπως η Πόποβα, «η βρύση του παπά». Ήταν κοντά στην εκκλησία, δυο βήματα από το σπίτι μου. Είχε το πιο καλό νερό στο χωριό, αυτό που πίναμε. Δεν είναι μακριά η πηγή απ’ όπου ανάβλυζε. Υπήρχαν και πολλές άλλες πηγές με πόσιμο νερό, τρεχούμενο, όχι μακριά από τα τελευταία σπίτια. Μια ήταν σε μια ρεματιά κάτω από την Αγία Παρασκευή, ανάμεσα στους κράταιγους με τα κόκκινα «κερασάκια», εκεί που στήναμε τον Σεπτέμβριο ξόβεργες και παγίδες, για να πιάσουμε καρδερίνες, σκαθιά και φανέτα.

Υπήρχε βέβαια και το μεγάλο ρέμα, τότε ανοιχτό, πριν σκεπαστεί και γίνει δρόμος. Διέσχιζε το χωριό και το έκοβε στα δύο, στην πάνω και την κάτω γειτονιά. Δυο σιδερένιες γέφυρες ένωναν τις γειτονιές. Αν και το ρέμα δεν ήταν εντελώς καθαρό, ήταν πρώτης τάξεως τόπος για παιχνίδι. Παντού είχε δέντρα, θάμνους και σκιερές κρυψώνες, χανόμασταν μέσα σε ιτιές, πλατάνια, σκλήθρα και στις κουφοξυλιές που άνθιζαν το Μάη. Γύρω πετούσαν αμέτρητες πεταλούδες, οι μεγάλες ασπροκίτρινες τιγρέ με "ουρές στα φτερά", οι μικρές γαλάζιες με τη μεταλλιζέ λάμψη, και  πολλές  λιμπελλούλες, εκείνες με τα κίτρινα ή γαλαζωπά φτερά,. Είναι έντομα σαρκοφάγα, αρπακτικά και εξυπηρετικά για τους ανθρώπους. Άρπαζαν τα ενοχλητικά κουνούπια στον αέρα. Εμείς ρίχναμε στο νερό μικρές βάρκες με κούφια κύτος σκαλισμένο στη χονδρή φλούδα πεύκου και κάναμε ναυμαχίες με μικρές πιρόγες από άχρηστα σανίδια, στα σημεία που το ρέμα ήταν πιο βαθύ.

Αλλά το «μεγάλο νερό», στην αρχή όνειρο που δεν μπορούσα ν’ αγγίξω, όραμα σε απόσταση και απλησίαστο, γι’ αυτό αφάνταστα επιθυμητό, ήταν η λίμνη. Όταν μικρός πήγα για πρώτη φορά νωρίς πρωί-πρωί στο δάσος, και μετά πιο πέρα στο λιβάδι, στα Κόκκινα Χώματα, είδα μπροστά μακριά και κάτω, χαμηλά, για πρώτη φορά, τη λίμνη που τώρα πεθαίνει. Θυμάμαι τον γκριζογάλαζο οβάλ καθρέφτη. Τέλεια καθρέφτιζε γρήγορα σύννεφα, που είχαν το χρώμα του άσπρου του ματιού. Μέσα στον καθρέφτη έβλεπες ανάποδα μικρά άγνωστα μακρινά χωριά, με τα καμπαναριά τους προς τα κάτω, έβλεπες κίτρινα χωράφια, αντεστραμμένα δέντρα που φωσφόριζαν σαν χρυσοπράσινες σκιές μέσα στο νερό, ακίνητα, εκεί που τα κάρφωσε ο ήλιος.

Λίγα χρόνια αργότερα, στα έντεκα μου, η πρώτη λαθραία περιπλάνηση μακριά από το χωριό με συνομήλικους συντρόφους, έφερε τα βήματά μας μέχρι την όχθη της. Ξεκινήσαμε από το Κουρί και κατεβήκαμε από τα Κόκκινα Χώματα, από το μονοπάτι που κατηφόριζε με ελιγμούς ανάμεσα σε πουρνάρια και σε παλιούρια. Κάτω είδαμε τις σκούρες πισσωμένες βάρκες, είδαμε πελαργούς, βουτηχτάρια και μαύρους κορμοράνους με το στριφτό λαιμό. Είδαμε τα καφετιά δίχτυα, τις ψαροκασέλες με τα ασημοπράσινες λιστίκες και χοντρά γριβάδια με φουσκωμένες κοιλιές, που έτρεμαν και δεν ήθελαν να πεθάνουν. Σπάσαμε κοφτερά καλάμια και τα κάναμε ακόντια για να βυθομετρήσουμε τη λίμνη από την όχθη, καθίσαμε κάτω από τεράστια κλαδιά πλάτανων, άσπρα από τις κουτσουλιές. Μας έρχονταν από παντού οσμές ψαρίλας και σάπιων φυκιών, άρωμα λεύκας και μανιταριών που φούσκωναν κάτω από τη βρεγμένη γη. Δίπλα σ’ ένα λιβάδι υπήρχε μια μικρή ταβέρνα που πρόσφερε στους πελάτες μόνον ψάρια της λίμνης, τηγανιτά γριβάδια. Όλη την ώρα άκουγες από μέσα, από το γραμμόφωνο τις φωνές του Καζαντζίδη και της Μαρινέλλας. Ξαφνικά, πέρασαν με πολύ θόρυβο ανάμεσα στα πλίθινα και τα πέτρινα σπίτια δυο μαύρα βουβάλια, σέρνοντας ένα ξύλινο κάρο στολισμένο με πολλά χρώματα, και χάθηκαν στην ομίχλη. Φοβηθήκαμε, και ύστερα από αυτό δεν τολμήσαμε να σκαρφαλώσουμε, όπως είχαμε πριν αποφασίσει, στον παλιό σκοτεινό μισογκρεμισμένο πύργο, δίπλα στην όχθη της λίμνης, αυτόν που θα αποκαλούσε πολλά χρόνια αργότερα ο γυιός μου «πύργο του μάγου Ρότμπαρτ», λές και ήταν εδώ η Λίμνη των Κύκνων.

Κάποτε είδαμε τον ήλιο να χαμηλώνει προς το δικό μας βουνό, στα δυτικά. Καταλάβαμε ότι το ταξίδι τέλειωσε. Ήρθε η ώρα που περπατήσαμε τον δύσκολο ανήφορο της επιστροφής, μέσα από τους αγκαθωτούς θάμνους, τα πουρνάρια και τα παλιούρια, και μετά σχολιάσαμε με περηφάνια τις γρατσουνιές και το αίμα στις γυμνές γάμπες. Στο τέλος, φθάσαμε αργοπορημένοι στα σπίτια μας. Ήταν σκοτάδι πια, είχε έλθει η ώρα να επιβάλουν οι γονείς τις αναμενόμενες ποινές για την παράτολμη πράξη.

Αυτά έγιναν τότε, γύρω στο 1962 με 1965.

Τώρα δεν μένει αρκετό νερό για να κρατά γεμάτη τη λίμνη, όπως ήταν τότε, όπως ήταν πριν από μας και όπως ήταν πολύ πιο πριν από μας. Τότε, το γλυκό νερό της γης κατάφερνε πάντοτε, κάνοντας τον κύκλο της διαδρομής του, να την τροφοδοτεί. Και με το παραπάνω. Ξεχείλιζε και όσο περίσσευε, έρεε με ένα ρυάκι προς την «αδελφή» της λίμνης, την Βόλβη, που είναι δίπλα λίγο πιο χαμηλά και έχει πολύ πιο βαθιά νερά.

Τώρα, από το υδάτινο στοιχείο πήραν τη δύναμη που κρατούσε αδιάσπαστο τον κύκλο του, και δεν μπορεί. Ένα μεγάλο μέρος των νερών της γης το τραβούν με αντλίες από πολύ μεγάλα βάθη, άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο, αδειάζοντας τα αποθέματα των πιο παρθένων υπόγειων δεξαμενών. Αρκετό από το νερό σπαταλιέται για εντελώς μάταιους σκοπούς. Πολύ πάει για πότισμα των χωραφιών, γίνεται ψιλές σταγόνες και σκορπίζεται στον αέρα και στο καυτό χώμα με πελώριες τεχνητές βροχές, έργα των μηχανών. Ύστερα, το πιο πολύ από αυτό δεν μένει στη γη, αλλά εξατμίζεται. Αλλά ακόμη πιο κακό είναι, ότι οι πραγματικές βροχές, οι βροχές των σύννεφων, λιγόστεψαν και εδώ στον γύρω τόπο, καθώς όλο το σύστημα του καιρού και της ατμόσφαιρας στη γη αρχίζει να γίνεται άτακτο, διαταραγμένο και ανισόρροπο. Το νερό, όταν γίνεται ατμός και αόρατες μικρές σταγόνες και πάει ψηλά στα σύννεφα, δεν επιστρέφει στη γη, σ' αυτήν εδώ τη γη, όπως επέστρεφε πάντοτε. Πάει να γίνει βροχή που πέφτει σ’ άλλους τόπους. Η λίμνη έχει μεγάλο έλλειμμα νερού και μίκρυνε πολύ, τα καλοκαίρια χάνεται εντελώς. Εδώ και χρόνια έχουν χαθεί όλα τα ψάρια της. Δεν υπάρχουν τα γριβάδια που - παράξενο για παιδί - μου άρεζαν τόσο όταν ήμουν μικρός, μαγειρεμένα με κρεμμύδι, τηγανητά ή σε υπέροχη ψαρόσουπα. Δεν υπάρχουν πιρκιά, πεταλούδες και λιστίκες. Καμμιά νοικοκυρά τώρα δεν θα βάλει δυο μέρες μέσα στο κρασί, στην μαρινάτα, αγριόπαπιες και βουτηχτάρια, να φύγει από το κόκκινο κρέας τους η οσμή της ψαρίλας για να είναι έτοιμο για ψήσιμο.

Έφυγαν πολλά είδη από τα λιμνοπούλια και ήρθαν στη θέση τους χιλιάδες κάργες και κοράκια, πουλιά της σκόνης και του διψασμένου χώματος. Οι γεωργοί βρήκαν ευκαιρία, καίνε όλο και περισσότερους καλαμιώνες και προσπαθούν να κάνουν πεδιάδα όλο τον πυθμένα. Ότι απέμεινε από το νερό μυρίζει σαπισμένο βάλτο. Επιπλέουν εδώ κι εκεί πράσινα σγουρά φύκια σαν μαρουλόφυλλα και ακούς παντού βατράχους να κοάζουν. Στα παραλίμνια χωριά παντού στριφογυρίζει στον αέρα μια γκρίζα λεπτή σκόνη σαν βρώμικο αλεύρι, μπαίνει από τις πιο στενές χαραμάδες μέσα στα σπίτια, σκεπάζει έπιπλα ή ρούχα ανθρώπων και πνίγει τις αναπνοές.

Το καλοκαίρι, όταν είσαι ψηλά στα Κόκκινα Χώματα, δεν βλέπεις τώρα τον γκριζογάλαζο οβάλ καθρέφτη, αλλά μια μεγάλη σκούρα γκρι, σχεδόν μαύρη χωμάτινη κηλίδα μέσα στον κίτρινη ξερή πεδιάδα. Ο βυθός έγινε επιφάνεια που τίποτε δεν μπορεί να καθρεφτίσει. ¨Όμως δεξιά στο βάθος, όταν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, βλέπεις μιαν άκρη από το νερό της ζωντανής «αδελφής», της Βόλβης.

 από Σταυρούλα Πουλημένη στο www.alterthess.gr

Γυναίκα 37 χρονών, περίπου 50 κιλά, μητέρα τριών ανήλικων παιδιών, άοπλη με λίγο τσουρέκι στη τσάντα και ένα φουλάρι στο λαιμό ανέβηκε με άλλες εξήντα γυναίκες στο βουνό Κάκαβος για να υπερασπιστεί το δικαίωμα της στο φυσικό της περιβάλλον, το δάσος. Βρέθηκε σωριασμένη σε ένα χαντάκι με κάκωση στον αυχένα γιατί ….εμπόδισε δύο τζιπ της αστυνομίας να περάσουν. Τρεις γυναίκες αφού χτυπήθηκαν από τους άνδρες της αστυνομίας συνελήφθησαν γιατί….. απείλησαν την σωματική ακεραιότητα δύο διμοιριών ΜΑΤ και η μία κατηγορείται μεταξύ άλλων … ότι δάγκωσε το χέρι ενός αστυνομικούς. Οι παραπάνω προτάσεις δεν θα μπορούσαν να αποτελούν κομμάτι του ίδιου ρεπορτάζ γιατί φανερά αντίκεινται στην κοινή λογική. Και όμως στην Χαλκιδική αυτός ήταν ο τρόπος που η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να τιμήσει την Παγκόσμια Μέρα για την Μητέρα. Επιστρατεύοντας δύο διμοιρίες των ΜΑΤ και την ομάδα ΟΠΚΕ για να χτυπήσει εξήντα γυναίκες, μητέρες οι περισσότερες. Θα μπορούσαν να είναι και οι δικές τους, αναρωτιέται κανείς και όμως η αστυνομία στην Χαλκιδική δεν κάνει διακρίσεις σε παιδιά και γυναίκες. Όλοι αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, με το ξύλο και τις συλλήψεις. Πρόκειται για τα νέα ήθη που έχει εγκαινιάσει ο Δένδιας στην χώρα με πειραματόζωο την Χαλκιδική. Η δημοκρατία έχει καταλυθεί στην Χαλκιδική, το χειρότερο όμως είναι ότι καταλύεται κάθε μέρα και με κάθε δυνατό τρόπο.

«Ανεβήκαμε στο βουνό πηγαίνοντας προς τις Σκουριές από την περιοχή Οξάρες. Στην διασταύρωση του δασικού δρόμου μας περίμεναν τρία τζιπ των ομάδων ΟΠΚΕ τα οποία ήθελαν να μας κόψουν τον δρόμο. Εμείς καταφέραμε να περάσουμε ενώ αυτοί μας φώναζαν ειρωνικά «Έτσι και αλλιώς θα σας σταματήσουν τα ΜΑΤ στο εργοτάξιο» Σε λίγη ώρα βρίσκουμε παρατεταγμένες δύο διμοιρίες των ΜΑΤ με πλήρη εξάρτηση. Δεν τους μιλάμε και καθόμαστε στην άκρη του δρόμου για πικ –νικ, τσουρέκι, καφέ ό,τι είχε η κάθεμια. Πέρασε περίπου μία ώρα και βλέπουμε τα ΜΑΤ να ανοίγουν δρόμο για να περάσουν δύο τζιπ της αστυνομίας τα οποία ερχόντουσαν κατά πάνω μας. Εμείς μπήκαμε μπροστά τους και είπαμε στους άνδρες της αστυνομίας ότι από την στιγμή που μας απαγορεύουν τον δρόμο προς το βουνό τουλάχιστον ας μην μας ενοχλούν. Ξαφνικά τα ΜΑΤ έρχονται κατά πάνω μας και χτυπούν μια 60χρονη συναγωνίστρια μας . Σε λίγη ώρα ακούμε τον διοικητή να φωνάζει «Κάντε στην άκρη, σας φορτώνουμε όλες» Και ενώ αρχίζουμε να οπισθοχωρούμε, τα ΜΑΤ ξεκινούν να μας σπρώχνουν με τις ασπίδες τους και τραβολογούν μία από μας για να την συλλάβουν» μας εξιστορεί η Λόλα Χρυσούλη (φωτο) η οποία μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο όπου οι γιατροί της διέγνωσαν κάκωση αυχένα και εκδορές στον λαιμό.

« Με έσπρωχναν ταυτόχρονα τρεις άνδρες των ΜΑΤ για να με συλλάβουν. Ο ένας από την κουκούλα, ο άλλος από το μαντήλι που είχα στο λαιμό, κόντεψε να με πνίξει. Ξαφνικά ο ένας αφήνει το χέρι του από πάνω μου και ο άλλος με ρίχνει στο χαντάκι δίπλα στο δρόμο» περιγράφει η Λόλα και καταλήγει: «Έχουμε έρθει ξανά αντιμέτωπες με τα ΜΑΤ στο βουνό, ποτέ ξανά όμως δεν ζήσαμε τέτοια βία. Δεν είμαστε ούτε οι γυναίκες νίντζα, ούτε οι μαύρες χήρες στην Τσετσενία. Είναι δυνατόν 50 κιλά άνθρωπος να απειλώ την σωματική ακεραιότητα ενός πάνοπλου άνδρα των ΟΠΚΕ;»

«Αναρωτιέμαι αν μου έχει απομείνει πλέον κάποιο δικαίωμα» αναρωτιέται η κα Κούλα, 54 χρονών το απόγευμα στο φυλάκιο της Ιερισσού όπου δεκάδες κάτοικοι κρατούν βάρδιες προκειμένου να προστατεύσουν το χωριό τους από τα ΜΑΤ τα οποία έχουν περικυκλώσει τις δύο εισόδους της Ιερισσού. «Θέλαμε να κάνουμε μια απλή βόλτα στον χώρο που ζούσαμε τόσα χρόνια» τονίζει η κα Κούλα ακόμη ενώ παράλληλα αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της συμπλοκής χτυπήθηκε στο στομάχι και στη συνέχεια στο κεφάλι καθώς αστυνομικοί την έριξαν με την βία στο δρόμο. « Είμαι περήφανη για τον αγώνα που δώσαμε σήμερα» λέει η Αναστασία Τζίτζου, 38 χρονών και προσθέτει «Όπως φαίνεται αυτοί φοβούνται ακόμη και τις γυναίκες». Αναφορικά με τον ρόλο των γυναικών στον αγώνα ενάντια στους χρυσοθήρες, η Αναστασία σημειώνει: « Μέσα μας έχει φουντώσει το αίσθημα της αδικίας, αυτό μας κάνει πιο δυνατές. Στον αγώνα αυτόν άλλαξε και ο ίδιος ο ρόλος μας ως γυναίκες. Πριν ήμασταν μόνο γυναίκες του νοικοκυριού τώρα έχουμε μεταμορφωθεί σε αντάρτισσες». Η βία δεν τους τρομάζει πλέον αλλά όπως λέει η Αναστασία «σε κάνει να εφευρίσκεις νέους τρόπους αντίστασης».

Οι τρεις συλληφθείσες γυναίκες μεταφέρθηκαν στο αστυνομικό τμήμα Πολυγύρου για να περάσουν αυτόφωρο. Να σημειωθεί ότι η μία από τις τρεις συλληφθείσε,. μητέρα ανήλικων παιδιών που τραυματίστηκε ελαφρά στο χέρι δεν της επετράπη η μεταφορά στο νοσοκομείο μέχρι τις 8 το βράδυ ενώ για πολλές ώρες είχε απαγορευτεί και η επαφή των συνηγόρων με τις τρεις γυναίκες χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος που να το δικαιολογεί. Οι κατηγορίες που βαρύνουν τις τρεις συλληφθείσες είναι μεταξύ άλλων εξύβριση, αντίσταση κατά της αρχής, απείθεια και απόπειρα απελευθέρωσης.

Τις προηγούμενες μέρες πριν αλλά και μετά το Πάσχα σχεδόν καθημερινά κάτοικοι της Ιερισσού αλλά και άλλων χωριών της ΒΑ Χαλκιδικής ανεβαίναν στο βουνό προκειμένου να κάνουν αυτό το οποίο θα έπρεπε να κάνει το κράτος, να προστατεύσει τον φυσικό του πλούτο. Στο βουνό δεν υπάρχει κανένας έλεγχος της καταστροφής αιωνόβιων δένδρων τα οποία αφού αποψιλώνονται παραχώνονται κακήν κακώς στις ρεματιές. Όπως και τις προηγούμενες μέρες έτσι και χθες, την ώρα που οι γυναίκες δέχονταν την επίθεση των ΜΑΤ από την άλλη πλευρά του βουνού περίπου 500 κάτοικοι ανέβηκαν στον λάκο του Καρατζά προκειμένου να ελέγξουν αν συνεχίζονται οι εργασίες αποψίλωσης για τις οποίες η εταιρία δεν έχει πάρει ακόμη τις σχετικές άδειες και εγκρίσεις. Επιπλέον η εταιρεία προχωρά τις εργασίες μετατροπής των ρεμάτων, μοναδικής πηγής υδροδότησης των χωριών σε λίμνες τελμάτων. Με αφορμή μάλιστα την σημερινή συνάντηση στην Εισαγγελία εφετών με την συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων πλευρών σχετικά με τη νομιμότητα των εργασιών της εταιρείας, οι κάτοικοι ανέβηκαν στο σημείο διαπιστώνοντας ότι οι εργαζόμενοι της εταιρείας έκοβαν ανενόχλητοι δένδρα. Για ακόμη μία φορά όμως συνάντησαν πλήθος διμοιριών να τους περιμένουν. Και ενώ τρεις εκπρόσωποι των κατοίκων πραγματοποιούσαν με τον αστυνομικό διευθυντή Κεντρικής Μακεδονίας Β. Χονδρό και τον αστυνομικό διευθυντή Χαλκιδικής, τα ΜΑΤ περικύκλωσαν τους κατοίκους και ρίχνουν δακρυγόνα σε ευθεία βολή. Ακολούθησε πολύωρη σύγκρουση των κατοίκων με τα ΜΑΤ και τραυματισμούς κατοίκων. Να σημειωθεί ότι οι αστυνομικές αρχές προσέφεραν κάλυψη όλο το πρωί σε εργασίες παράνομης υλοτόμησης στην περιοχή, ενώ κατά την επίθεση των ΜΑΤ τραυματίστηκαν τουλάχιστον 7 άτομα.

«Τα τελευταία γεγονότα δείχνουν μια προσπάθεια των αστυνομικών αρχών να οξύνουν την κατάσταση. Πριν λίγες μέρες ενώ οι κάτοικοι είχαν ανεβεί στο βουνό για να σταματήσουν τις εργασίες αποψίλωσης αντιμετώπισαν από την πλευρά των ΜΑΤ άσεμνες χειρονομίες ακόμη και εικονικούς πυροβολισμούς . Επιπλέον εκείνη την ημέρα άνδρες της αστυνομίας φώναζαν ειρωνικά προς τους κατοίκους ότι αγαπούν την Ελληνικός Χρυσός και ότι θα αγοράζουν χρυσό όταν γίνει η επένδυση ενώ δεν δίστασαν να πετάξουν και πέτρες προς την πλευρά των κατοίκων» λέει ο Γ. Κυρίτσης συνήγορος των κατοίκων ενώ αναφορικά με τους φερόμενους ως τραυματίες αστυνομικούς από σκάγια όπλων τόνισε ότι «Επίσημη ενημέρωση από ιατρικές πηγές δεν αναφέρει σοβαρούς τραυματισμούς αστυνομικών. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι μαζί με τους διαδηλωτές υπήρξε ελαφρύς τραυματισμός αστυνομικού» . Οι κάτοικοι αρνούνται ότι υπήρξε πυροβολισμός από σκάγια (πληροφορία την οποία διέδιδε το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και το Υπουργείο Υγείας) και δηλώνουν ότι πρόκειται για προβοκάτσια.

Αναφορικά με την επίθεση που δέχτηκαν οι γυναίκες ο Γ. Κυρίτσης τονίζει ότι πρόκειται για βίαιη αντιμετώπιση μιας ειρηνικής διαμαρτυρίας που υπακούει στο πρόσταγμα της κυβέρνησης για συνέχιση του έργου με κάθε κόστος.

«Είναι ειρωνεία ο υπουργός Δημόσιας τάξης ο οποίος έχει καταλύσει κάθε έννοια Δημοκρατίας στην Χαλκιδική να μας μιλάει για την Δημοκρατία και το δικαίωμα στην διαμαρτυρία» τονίζει η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κ. Ιγγλέζη σχετικά με τις δηλώσεις Δένδια για κουκουλοφόρους που θέλουν «να επιβάλλουν το δικό τους “δίκαιο” με κηνυγετικά όπλα και μολότοφ». Σχετικά με τους δήθεν πυροβολισμούς η κα Ιγγλέζη τονίζει ότι οι κάτοικοι της Χαλκιδικής δεν είναι ούτε κουκουλοφόροι ούτε κουμπουροφόροι. «Ας ασχοληθεί ο κ. Δένδιας με τους άνδρες της ΕΛΑΣ οι οποίοι προκαλούν συνέχεια τους κατοίκους. Την κατάσταση την έχει φτάσει στα άκρα η κυβέρνηση με την αστυνομοκρατία που επιβάλλει στην περιοχή με την αστυνομία να προστατεύει τα συμφέροντα μιας εταιρείας» καταλήγει.

Σταυρούλα Πουλημένη

Πέμπτη, 9 Μαΐου 2013

Η εργατική εξέγερση στη Θεσσαλονίκη το 1936

 

Τα γεγονότα στη Θεσσαλονίκη ήταν η κορύφωση μιας σειράς απεργιών που από το 1935 ξεσπούσαν στην Ελλάδα. Απεργίες που κάτω από τις οικονομικές διεκδικήσεις ήταν ξεσπάσματα της διάχυτης αγανάκτησης των εργαζομένων μαζών. Από την άλλη μεριά οι διάφοροι αστοί πολιτικοί δεν κρύβουν τα σχέδια της τάξης τους για την επιβολή μιας δικτατορίας που θα βάλει τέλος στην μακρόχρονη πολιτική κρίση. Στις 27 του Απρίλη ο Γεώργιος ο Β΄ ορκίζει κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Μεταξά στον οποίο η Βουλή παρέχει ψήφο εμπιστοσύνης.

 

Στις 29/4 ξεσπάει η απεργία των καπνεργατών στην Βόρεια Ελλάδα. Λίγες μέρες πριν, οι καπνεργάτες του εργοστασίου Κομέρσιαλ είχαν καταλάβει το εργοστάσιο μετά την απόρριψη των αιτημάτων τους από την εργοδοσία. Στο κάλεσμα τους για συμπαράσταση η απεργία γίνεται πανκαπνεργατική. Μέσα σε μια εβδομάδα ο αγώνας απλώνεται. Δίνεται μια απάντηση στους δρόμους ενάντια στα διαφαινόμενα σχέδια της αστικής τάξης. Μέσα στην εβδομάδα η καπνεργατική απεργία μεταβάλλεται σε πανεργατική κινητοποίηση. Μυλεργάτες, τροχιοδρόμοι, υφαντουργοί, τσαγκαράδες, εργάτες του ηλεκτρισμού, αυτοκινητιστές…

 

Παρασκευή 8 Μάη

Όλη η Θεσσαλονίκη είναι στο πόδι, καθώς και οι μικρομαγαζάτορες έχουν κλείσει τα μαγαζιά τους. Οι συγκρούσεις ξεκινάνε όταν οι απεργοί προσπαθούν να περιφρουρήσουν την απεργία από τους απεργοσπάστες που τους προστατεύουν οι αστυνομικοί. Οι απεργοί ενώνονται σε μια διαδήλωση που πυκνώνει από τη συμμετοχή του κόσμου καθώς κατευθύνεται προς το Διοικητήριο. Εκεί τους επιτίθεται η έφιππη αστυνομία. Οι απεργοί απαντούν με πέτρες και ξύλα.

 

Σάββατο 9 Μάη

 

Η πρωτοφανέρωτη αγριότητα της αστυνομίας κατεβάζει την άλλη μέρα ξανά το θεσσαλονικιώτικο λαό στους δρόμους. Η απεργία τώρα πια έχει μεταβληθεί σε εξέγερση όλης της πόλης. Οι σταλινικοί, που αρνούνταν να καλέσουν γενικές συνελεύσεις, τώρα, κάτω από την πίεση της εξεγερμένης πόλης, συγκροτούν την κεντρική απεργιακή επιτροπή που αποτελείται από τους προέδρους των συνδικάτων της πόλης, σταλινικούς στην πλειοψηφία τους. Αυτοί παρά την πίεση του κόσμου αρνούνται να καλέσουν για μια γενική συγκέντρωση. Οι εργαζόμενοι όμως κατεβαίνουν αυθόρμητα στους δρόμους κατά χιλιάδες και συγκεντρώνονται στα διάφορα σημεία της πόλης. Στα αυτοσχέδια βήματα ανεβαίνουν συνδικαλιστές, εργάτες, ρήτορες και καλούν τους εργάτες να πάρουν την εξουσία. Αυτές οι συγκεντρώσεις μετατρέπονται σε διαδηλώσεις και κατευθύνονται στο διοικητήριο. Στη γωνία Εγνατίας και Αριστοτέλους οι χωροφύλακες αρχίζουν εν ψυχρώ να γαζώνουν το πλήθος. Εννέα διαδηλωτές νεκροί. Με παρόμοιο τρόπο χτυπούν και σε άλλα σημεία στη πόλη. Τελικός απολογισμός από τις σφαίρες της χωροφυλακής 12 νεκροί και πάνω από 300 τραυματίες. Αν το ποτήρι της λαϊκής οργής ήθελε μια σταγόνα για να ξεχειλίσει οι 12 αυτοί νεκροί ήταν πολύ περισσότερο από σταγόνα.

 

Η αστυνομία απαγορεύει κάθε διαδήλωση. Αλλά οι δρόμοι πια είναι στα χέρια του οργισμένου πλήθους. Οι καμπάνες που χτυπούν κατεβάζουν στο δρόμο όλο και περισσότερο κόσμο. Οι χωροφύλακες κλείνονται έντρομοι στα τμήματα. Οι διαδηλωτές ζητούν από τους σταλινικούς όπλα. Πιέζουν την κεντρική απεργιακή επιτροπή να οδηγήσει την επίθεση στα αστυνομικά τμήματα. Μπροστά σε αυτή τη κατάσταση ο Μεταξάς διατάζει τον στρατό να παρέμβει. Η καταστολή ανατίθεται στο Γ΄ Σώμα Στρατού που σταθμεύει εκεί και στον υποστράτηγο Ζέππο. Οι στρατιώτες όμως, όχι μόνο αρνούνται να πυροβολήσουν εναντίον του πλήθους, αλλά συναδελφώνονται μαζί του. Τέτοιες σκηνές όπου απλοί φαντάροι αγκαλιάζονται με τους εργάτες θυμούνται στις διηγήσεις τους όσοι έζησαν από κοντά τα γεγονότα.

 

Οι σταλινικοί θα βγάλουν τους υπηρέτες των αστών από το αδιέξοδο. Το ΚΚΕ αρνείται την οποιαδήποτε σύγκρουση και καταγγέλλει σαν προβοκάτορα όποιον προτείνει πιο δυναμικές λύσεις. Δέχεται την εξουσία του υποστράτηγου Ζέππου και τρέχει να διαπραγματευτεί μαζί του. Παράλληλα, πιστό στη προδοτική γραμμή του Λαϊκού Μετώπου διαπραγματεύονται με τους Βενιζελικούς βουλευτές τη λήξη της απεργίας. Ο μόνος που αντιδρά στα σχέδια των σταλινικών μέσα στη κεντρική απεργιακή επιτροπή είναι ο τροτσκιστής Βασιλειάδης, γραμματέας του συνδικάτου μηχανουργών. Ο Ζέππος αρπάζεται από το χέρι που του προτείνουν οι σταλινικοί. Υπόσχεται πως θα ικανοποιηθούν τα αιτήματα των απεργών, θα αποζημιωθούν οι συγγενείς των θυμάτων, θα τιμωρηθούν οι χωροφύλακες.

 

Κυριακή 10 Μάη

 

Η πόλη είναι ξανά στους δρόμους. Την κηδεία των νεκρών της προηγούμενης ακολουθεί ένα ποτάμι 150.000 διαδηλωτών, που καταλήγει σε μια μεγάλη συγκέντρωση στη πλατεία Ελευθερίας. «Την επόμενη μέρα θα έπρεπε να είναι γενικός διοικητής της Βόρειας Ελλάδας ένα καπνεργάτης», δηλώνει στο πλήθος ο τροτσκιστής εργάτης Πανταζής. Αλλά είναι η εξαίρεση. Οι σταλινικοί εργάτες των συνδικάτων, οι βουλευτές του ΚΚΕ, Βενιζελικοί βουλευτές προσπαθούν να συγκρατήσουν το πλήθος. Διάφοροι αστέρες του Λαϊκού Μετώπου πείθουν τους εργάτες να δεχθούν τις «διαβεβαιώσεις» του Ζέππου και να διαπραγματευθούν μαζί του την απελευθέρωση των συλληφθέντων εργατών. Η ομπρέλα της εθνικής ενότητας ξανάρχεται να κουκουλώσει τα ταξικά συμφέροντα των εξεγερμένων. «Πρέπει να εμπιστευτούμε τον λόγο ενός ανώτατου αξιωματικού» έλεγαν. Ο θεσσαλονικιώτικος λαός παραπλανημένος και προδομένος από τη ηγεσία του δεν μπορεί να προχωρήσει μόνος του πιο πέρα.

 

Δευτέρα 11 Μάη

 

Μπαίνουν στην πόλη στρατιωτικές ενισχύσεις φερμένες από τη Λάρισα. Πρόκειται για μονάδες ιππικού πιστές στην κυβέρνηση. Ταυτόχρονα ο στόλος κλείνει το λιμάνι της πόλης. Ο Ζέππος ανακτά ξανά τον στρατιωτικό έλεγχο και αμέσως σταματά τις διαπραγματεύσεις με τους σταλινικούς. Στην πόλη εξαπολύεται ένα πογκρομ συλλήψεων, ενάντια στους πρωτοπόρους εργάτες. Η εξέγερση έχει τσακιστεί. Ο Π. Πουλιόπουλος θα γράψει τρία χρόνια αργότερα «Αν στη Θεσσαλονίκη τις μέρες του Μάη διευθύνανε όχι οι προδότες του ταξικού μετώπου αλλά μια ταξική ηγεσία, αυτή δεν θα άφηνε το κίνημα να ξεθυμάνει και να φτάσει σε αδιέξοδο με άκαρπες συνεννοήσεις και «συναδελφώσεις» με τους αξιωματικούς του στρατού που αντικαταστήσανε τους αμπαρωμένους από την οργή της μάζας στα αστυνομικά τμήματα δολοφόνους των εργατών… Μια ταξική ηγεσία θα εβάθαινε το αυθόρμητο κίνημα στη Θεσσαλονίκη, θα το εφάρδαινε με αστραπιαία ταχύτητα σε μαχητικότατες διαδηλώσεις σε όλα τα εργατικά κέντρα της Βόρειας Ελλάδας και στην Αθήνα, δίνοντάς του ένα κεντρικό πολιτικό σύνθημα τελεσιγραφικού χαρακτήρα: Κάτω ο δολοφόνος Μεταξάς! – Άμεση αποδοχή όλων των πολιτικών και οικονομικών διεκδικήσεων! Αποτέλεσμα άμεσο θα ήταν η μεγαλύτερη νίκη που γνώρισε ως τότε το ελληνικό προλεταριάτο και ένα πρωτάκουστο μεγάλωμα του πολιτικού του γοήτρου μέσα στα μη προλεταριακά εργαζόμενα στρώματα της χώρας». Χρειάστηκαν λιγότερο από δύο μήνες για το πραξικόπημα του Μεταξά και το καθεστώς τρομοκρατίας που θα ακολουθήσει.

Από το Μάη στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου

Η καταστολή της εξέγερσης στη Θεσσαλονίκη άνοιξε το δρόμο για το πραξικόπημα της 4ης Αυγούστου. Οι εκλογές του Γενάρη του 36 δεν δίνουν την απόλυτη πλειοψηφία σε κανένα από τα δύο αστικά κόμματα. Το λαϊκό έχει 143 έδρες, οι Βενιζελικοί 142. Το «Λαϊκό Μέτωπο» του ΚΚΕ βγάζει 15 έδρες. Γίνονται προσπάθειες για το σχηματισμό μιας κυβέρνησης από τα δύο αστικά κόμματα. Μετά από αποτυχημένες απόπειρες, ο βασιλιάς, που έχει επιστρέψει μετά το νόθο δημοψήφισμα του 35, ορκίζει πρωθυπουργό το Μεταξά. Στους δύο μήνες που ακολουθούν την καταστολή της εξέγερσης ο Μεταξάς θα εξαπολύσει ένα κύμα συλλήψεων που αποκεφαλίζει την εργατική τάξη. Εκατοντάδες συνδικαλιστές και πολιτικοί ηγέτες συλλαμβάνονται και στέλνονται στα ξερονήσια. Από την άλλη, με μια σειρά αλλαγών στο στρατό και στις νομαρχίες εξασφαλίζει τη φιλοβασιλική ηγεσία των δυνάμεων καταστολής. Τελικά, στις 4 Αυγούστου, καταργεί τη Βουλή και το Σύνταγμα και ανακηρύσσει δικτατορία. Το καθεστώς του θα τελειώσει με την είσοδο των στρατευμάτων κατοχής στην Ελλάδα το 41.

Ο Μεταξάς υποδέχεται τον Γκέμπελς στην Αθήνα

 

Ο Μεταξάς δεν κρύβει την προτίμησή του στα καθεστώτα της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, τα οποία και προσπαθεί να μιμηθεί. Διαλύει τις οργανώσεις της εργατικής τάξης και φυλακίζει τους ηγέτες της. Δημιουργεί παραστρατιωτικά σώματα, που τα βαπτίζει «φάλαγγες», όπως ακριβώς και οι Ισπανοί ομοϊδεάτες του. Οργανώνει την Ε.Ο.Ν κατά τα πρότυπα της ναζιστικής νεολαίας. «…Η Ελλάς έγινε από της 4ης Αυγούστου Κράτος αντικομμουνιστικό, Κράτος αντικοινοβουλευτικό, Κράτος ολοκληρωτικό, Κράτος με βάση αγροτική και εργατική, και κατά συνέπειαν, αντιπλουτοκρατικό. Δεν είχε βέβαια κόμμα ιδιαίτερο να κυβερνά. Αλλά κόμμα ήτανε όλος ο Λαός, εκτός από τους αδιόρθωτους κομμουνιστές και τους αντιδραστικούς παλαιοκομματικούς…», έγραφε κάποια στιγμή το ημερολόγιο του.

 

Μια σειρά στημένες φιέστες, με πολλές περιοδείες στην επαρχία όπου τον ανακήρυσσαν σε πρώτο εργάτη της χώρας, σε πρώτο αγρότη κλπ, κλπ, περισσότερο επιβάρυναν το δημόσιο ταμείο, παρά έφερναν στο καθεστώς το πολυπόθητο λαϊκό έρεισμα. Μέχρι το τέλος, δεν μπόρεσε να αποκτήσει ένα γερό στήριγμα στις μικροαστικές μάζες της πόλης και του χωριού. Θα μείνει πάντα λαομίσητος και μόνο η σκληρή καταστολή και η προδοτική πολιτική του Λαϊκού Μετώπου των σταλινικών (ακόμα και τώρα καλούν τους «προοδευτικούς» βενιζελικούς σε Λαϊκό Μέτωπο κατά του φασισμού) εμπόδισαν να εκραγεί η βουβή λαϊκή αγανάκτηση.

 

Αυτό που «ξεχνούν» συνήθως οι ιστοριογράφοι όταν μιλούν για τη Μεταξική καταστολή είναι οι φοβεροί διωγμοί των αλλοεθνών μειονοτήτων. Πρώτοι-πρώτοι οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης, που δεν αποτελούν μόνο την πλειοψηφία του πληθυσμού, αλλά και τον ιστορικό πυρήνα αριστερών οργανώσεων στην πόλη. Θα ακολουθήσουν την τύχη των υπολοίπων αριστερών στη φυλακή και στην εξορία. Ιδιαίτερα σκληρά θα δοκιμαστούν οι Σλαβομακεδόνες. Η γλώσσα τους…. απαγορεύεται, ολόκληρα χωριά συγκεντρώνονται για να ορκιστούν μπροστά στον μπάτσο και τον παπά του χωριού ότι…δε θα την ξαναμιλήσουν.

 

Η βάρβαρη καταστολή έχει σκοπό να τσακίσει κάθε αντίσταση στα σκληρά οικονομικά μέτρα. Είναι η χρυσή εποχή για το ελληνικό κεφάλαιο που φτάνει να αποκομίζει τεράστια κέρδη. Ιδιαίτερα ευνοημένο είναι το εφοπλιστικό και βιομηχανικό κεφάλαιο και κυρίως οι επιχειρήσεις, οι δεμένες με την παραγωγή στρατιωτικού υλικού. Από την άλλη το 30% του λαού υποσιτίζεται. Πάνω στις εργαζόμενες μάζες πέφτουν και τα τεράστια φορολογικά βάρη για τις πολεμικές δαπάνες. Η ελληνική αστική τάξη εξοπλίζεται, ξεκαθαρίζει το «εσωτερικό μέτωπο», αφιονίζει τις λαϊκές μάζες με το εθνικό δηλητήριο. Προετοιμάζεται για τον πόλεμο που έρχεται. Ο φιλογερμανός Μεταξάς δεν θα εμποδίσει τελικά του έλληνες αστούς να ταχθούν στο πλευρό των Άγγλων-Αμερικάνων, όταν δουν πως έτσι υποστηρίζουν καλύτερα τα συμφέροντα τους.

 

Ο Π. Πουλιόπουλος γράφει το 1940 από τις φυλακές της Ακροναυπλίας για την 4η Αυγούστου: «Η εγκαθίδρυση της δικτατορίας στην Ελλάδα είχε κριθεί κιόλας από την επομένη της 10ης Μαίου».

Εμείς θα προσθέταμε μόνο πως η ταξική πάλη δε γνωρίζει τέλος. Τη σκυτάλη από το Μάη της Θεσσαλονίκης θα πάρουν οι νέοι εργατικοί αγώνες για την Κοινωνική Απελευθέρωση.

Η προδοτική στάση του ΚΚΕ

Το σύμφωνο Σκλάβαινα – Σοφούλη

Μπορεί το ΚΚΕ να καταγγέλλει γενικά την πολιτική της ταξικής συνεργασίας, μα στη πραγματικότητα η συνεργασία με τα αστικά κόμματα «προς όφελος του τόπου» ήταν και είναι η βασική πολιτική στρατηγική του. Πολιτική που πάντοτε έσπερνε τις χειρότερες αυταπάτες στο επαναστατικό κίνημα της χώρας μας και οδηγούσε στη συντριβή και την απογοήτευση ολόκληρων επαναστατικών γενιών. Η πολιτική της ταξικής συνεργασίας δεν είναι κάτι νέο για το ΚΚΕ. Η κυβερνητική συνεργασία με τη Δεξιά το 1989 δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μία ακόμη απόπειρα εφαρμογής του συμφώνου της Βάρκιζας. Και για την Βάρκιζα, χάριν της οποίας τσακίστηκε το μεγάλο επαναστατικό κίνημα, άδικα προσπαθούν να μας πείσουν οι σύγχρονοι ανασκευαστές της ιστορίας του ΚΚΕ ότι επρόκειτο για μεμονωμένα λάθη. Πριν την Βάρκιζα υπήρξε ο χαμένος κόκκινος Δεκέμβρης της Αθήνας του 44. Και πριν από αυτό, η μεγαλειώδης εξέγερση της εργατικής Θεσσαλονίκης το 36, η μόνη δύναμη που μπορούσε να σταματήσει τη Μεταξική Δικτατορία των διώξεων και των εξοριών για χιλιάδες αγωνιστές. Μια εξέγερση στο ανατρεπτικό πρόσωπο της οποίας, έπεφτε σαν σκιά η συμφωνία του Παλλαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ) με την παράταξη των φιλελευθέρων (Βενιζελικοί).

 

Στις 3 του Απρίλη του 1936 δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη και τον αστικό τύπο το σχετικό συμφωνητικό που είχε υπογραφεί στις 19/2 ανάμεσα στον αρχηγό της κοινοβουλευτικής ομάδας του Παλλαϊκού Μετώπου Σκλάβαινα και τον αρχηγό των φιλελευθέρων Σοφούλη. Το σύμφωνο ανάμεσα στα άλλα προέβλεπε: απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων, κατάργηση του «Ιδιώνυμου» (σύμφωνα με το οποίο αρκούσαν υποψίες ότι είναι κανείς κομμουνιστής για να διωχθεί) και διάλυση της «Ειδικής Ασφάλειας Αμύνης του Κράτους». Αξίζει να αναφερθεί πως το ιδιώνυμο είχε ψηφίσει σύσσωμη η Βενιζελική παράταξη το 1929, ανάμεσα στους οποίους ο ίδιος ο Σοφούλης, τότε υπουργός Στρατιωτικών, ενώ ο αρχιτέκτονας του σχεδίου ήταν ο ίδιος ο Βενιζέλος. Ωστόσο ο Ριζοσπάστης χαιρετίζει τη συμφωνία στις 25 Απρίλη του 36 στο σαββατιάτικο φύλλο του. Στο λόγο του ο Σκλάβαινας αναφέρει: «Η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου εμφανίστηκε στη βουλή με το μέτωπο ψηλά και υπερήφανα γιατί η συμφωνία του Παλλαϊκού Μετώπου-Φιλελευθέρων εξυπηρετεί τα πιο ζωτικά, τα πιο επείγοντα συμφέροντα του έθνους» ….«Μας κατηγορούν οι δυνάμεις της αντίδρασης για το σύμφωνο Παλλαϊκού Μετώπου-Φιλελευθέρων. Το σύμφωνο όμως και οι όροι που περιέχει δεν αποβλέπουν σε τίποτα άλλο παρά να βάλουν τις βάσεις για την πνευματική, υλική και πολιτική εξύψωση του λαού για μια ευτυχισμένη και δυνατή Ελλάδα».

 

Φυσικά η αστική τάξη γνωρίζει ότι η ευτυχία της βασίζεται πάνω στη δυστυχία του προλεταριάτου και των κομμουνιστών. Και ως εκ τούτου δεν είχε καμία αυταπάτη για την εφαρμογή αυτού του συμφώνου, πράγμα που απέδειξε με το σφαγιασμό της Θεσσαλονίκης αμέσως μετά, και με την παράδοση της εξουσίας στον εκλεκτό του παλατιού Μεταξά. Ωστόσο αυτή η συμφωνία της προσέφερε εξαιρετική βοήθεια στην προετοιμασία των σχεδίων της. Ενάντια στον εχθρό που βρισκόταν στην ίδια της τη χώρα. Το σύμφωνο γέμισε τις μάζες με κοινοβουλευτικές αυταπάτες, με την ιδέα ότι μπορεί ο Μεταξάς να αποτραπεί από την εξουσία κοινοβουλευτικά, την ίδια στιγμή που η μάχη μπορούσε να δοθεί στους δρόμους και τα εργοστάσια. Αυτή η ταξική προοπτική σύγκρουσης έμπαινε από το Ενιαίο Μέτωπο εργατών και φτωχών αγροτών, ενάντια σε ολόκληρο τον αστικό κόσμο, όπως καλούσε τότε ο Παντελής Πουλιόπουλος.

 

Αντίθετα, η υποταγή του ΚΚΕ στο συμφωνητικό με το «δημοκρατικό πρακτορείο» της αστικής τάξης, που ήταν οι Βενιζελικοί, το εξανάγκασε την οριακή στιγμή της εξέγερσης της Θεσσαλονίκης να εγκλωβιστεί στα όρια του, δηλαδή στα όρια της συμμαχίας με τους αστούς βουλευτές, την ίδια στιγμή που το κίνημα ξεδίπλωνε όλες του τις δυνατότητες. Η αστική τάξη έδενε με αυτή το ΚΚΕ, και το ΚΚΕ με τη σειρά του έδενε τα χέρια της πρωτοπορίας. Έτσι, την επομένη της σφαγής του εργαζόμενου λαού της Θεσσαλονίκης από τους μοναρχοφασίστες και τους μπάτσους του Μεταξά στις 9 Μάη, το ΚΚΕ δεν έριξε το σύνθημα για βίαιη ανατροπή της κυβέρνησης, και αρκέστηκε μόνο στην κήρυξη μιας 24ωρης γενικής απεργίας με πολιτικό αίτημα να συγκληθεί το αστικό κοινοβούλιο για να ανακαλέσει τον Μεταξά (!). Η εξήγηση του Ριζοσπάστη της Δευτέρας 11 Μάη 1936, αναφέρει στα ψιλά γράμματα: «Σύσκεψη των παλαιοδημοκρατικών κομμάτων. Το βράδυ στις 8 γίνηκε σύσκεψη των παλαιοδημοκρατικών κομμάτων με πρωτοβουλία της επιτροπής του λαού. Σε αυτό πήραν μέρος αντιπρόσωποι των Φιλελευθέρων, των Παπαναστασιακών, των Προοδευτικών, του Αγροτικού Κόμματος, του Σοσιαλιστικού Κέντρου και του Παλλαϊκού Μετώπου. Βγήκε επιτροπή που μαζί με την επιτροπή του λαού θα καταβάλει ενέργειες για την ικανοποίηση των απαιτήσεων του λαού. Οι φιλελεύθεροι και τα άλλα παλαιοδημοκρατικά κόμματα δεν συμφώνησαν στο ζήτημα που έβαλε το συλλαλητήριο σχετικά με την παραίτηση του Μεταξά και τη σύγκλιση του Βουλής με τη δικαιολογία ότι είναι ζήτημα των αρχηγών των κομμάτων».

 

Φυσικά το ΚΚΕ για να μη διαταράξει την συμμαχία δεν έβαλε το ζήτημα της ανατροπής του Μεταξά. Φρόντισε μάλιστα από το προηγούμενο βράδυ να διαλύσει τις λαϊκές πολιτοφυλακές που είχαν στηθεί στη Θεσσαλονίκη από εργάτες, αγρότες και φοιτητές. Αλλά και μετά το τέλος της επαναστατικής κατάστασης, το ΚΚΕ δεν διδάχθηκε σε τίποτα και συνέχισε την ίδια αλλοπρόσαλλη πολιτική. Συνέχισε μέσα από τη δικτατορία να καλεί του Βενιζελικούς, την παλιωμένη βιτρίνα της αστικής δημοκρατίας, σε κοινή πάλη, ανίκανο να επεξεργαστεί ένα σχέδιο ακόμα και για την προστασία των μελών του, και το αναγκαίο πέρασμα στην παρανομία. Έτσι γέμισαν οι φυλακές του Μανιαδάκη με χιλιάδες πρωτοπόρους εργάτες και αγωνιστές, θυσία στο βωμό της αισχρής αυταπάτης της ταξικής συνεργασίας. Της πολιτικής που θάβει την πάλη των τάξεων, στο όνομα «των ζωτικών και επειγόντων συμφερόντων του έθνους», όπως υπερηφανευόταν ο Σκλάβαινας στη βουλή τον Απρίλη του 1936.