«εδώ έχει συμπυκνωθεί όλη η βαρβαρότητα των αλλαγών»

Η Δημόσια Υγεία νοσεί και τα Κοινωνικά Ιατρεία δεν επαρκούν για να τη γιατρέψουν

Θοδωρής Σδούκος

συνέντευξη στον Στέφανο Σίσκο

Ατέλειωτες ουρές από κόσμο που θέλει να πάρει τα φάρμακά του και δεν μπορεί, έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού και υλικών και πολλά άλλα προβλήματα συνθέτουν τη θλιβερή εικόνα του δημόσιου υγειονομικού συστήματος σήμερα στην Ελλάδα.

Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα στον χώρο της υγείας είναι η αδυναμία πρόσβασης των ανασφάλιστων ακόμα και σε αυτό το, εξαθλιωμένο πλέον, δημόσιο νοσοκομείο, μια κατάσταση η οποία καλύπτεται εν μέρει μόνο από τα κοινωνικά ιατρεία. Αυτό υποστηρίζει ο Θοδωρής Σδούκος που μίλησε γι’ αυτή την εικόνα διάλυσης αποκλειστικά στον ΧΡΟΝΟ. Ο Θ. Σδούκος είναι γενικός ιατρός στο Κέντρο Υγείας της Μηχανιώνας, από τους πρωτεργάτες στη δημιουργία Κοινωνικών Ιατρείων, και σήμερα προσφέρει αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες του και στο Κοινωνικό Ιατρείο Θεσσαλονίκης. «Το δημιουργήσαμε επειδή διαπιστώσαμε την ανάγκη που έχουν οι ανασφάλιστοι αλλά και οι μετανάστες».

— Τι είναι όμως και πώς λειτουργεί ένα Κοινωνικό Ιατρείο; 

«Τα κοινωνικά ιατρεία καλούνται να καλύψουν το σκέλος της πρωτοβάθμιας νοσηλευτικής φροντίδας. Στην ουσία είναι αυτοδιαχειριζόμενα ιατρεία με εθελοντικό προσωπικό. Το πόσο μεγάλα είναι και πόσο εκτεταμένες υπηρεσίες παρέχουν αλλά και το πώς οργανώνονται ή ποιος παίρνει τις αποφάσεις, δεν είναι καθορισμένο», επισημαίνει ο Θ. Σδούκος.

«Στη Θεσσαλονίκη είμαστε μια αυτοδιαχειριζόμενη πρωτοβουλία. Το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης μας παραχώρησε έναν χώρο. Δεν πληρώνουμε νοίκι και μας πληρώνουν και τη θέρμανση. Οι αποφάσεις παίρνονται από τη γενική συνέλευση των εργαζομένων του Κοινωνικού Ιατρείου, στην οποία συμμετέχουν όλοι – από τον καθαριστή ή εκείνον που κάνει γραμματειακή υποστήριξη μέχρι και τους γιατρούς. Δουλεύουμε σε μια βάση ισοτιμίας δηλαδή, χωρίς διοικητικά συμβούλια, χωρίς καμία επίσημη θεσμική κάλυψη, χωρίς φυσικά να πληρώνεται κανείς για οτιδήποτε. Τα φάρμακα και η χρηματοδότηση για τα υλικά (σύριγγες, γάζες, όλα…) που δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε, συγκεντρώνονται με τη βοήθεια κοινωνικών συλλόγων. Το Κοινωνικό Ιατρείο Θεσσαλονίκης ακολουθεί, με άλλα λόγια, ένα καθαρά αυτοδιαχειριζόμενο μοντέλο, αυτοοργανωμένο και χωρίς ιεραρχίες. Υπάρχουν όμως κάποια άλλα που είτε έχουν τεθεί υπό την αιγίδα των Ιατρικών Συλλόγων είτε έχουν σχέση με την Εκκλησία. Υπάρχει και το Μητροπολιτικό Ιατρείο του Ελληνικού που έχει σχέση με την επίσημη δημοτική αρχή. Είναι γεγονός ότι στην επαρχία, όπου τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, χρειάζεται μια θεσμική κάλυψη. Σήμερα υπάρχουν Κοινωνικά Ιατρεία από την Κρήτη μέχρι την Αλεξανδρούπολη και από την Ηγουμενίτσα μέχρι τη Ρόδο. Αυτά είναι που προσπαθούν να κρατήσουν όρθιο τον κόσμο μέσα στην κρίση. Αυτά συγκροτούν ένα πραγματικά λαϊκό σύστημα υγείας, που βάζει ένα ζήτημα μοντέλου για το αυριανό σύστημα υγείας και ειδικά για την πρωτοβάθμια φροντίδα που τόσα χρόνια δεν την είχαμε αν και θα έπρεπε. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να κρατήσουμε ζωντανές τις έννοιες της δωρεάν παροχής υπηρεσίας, της αυτοδιαχείρισης και της συμμετοχής όλων –και των ασθενών– στη λήψη αποφάσεων…»

— Πώς διαμορφώνεται τελικά η γενικότερη κατάσταση όσον αφορά τις ελλείψεις σε υλικά και ιατρικό προσωπικό; 

«Η κατάσταση παραμένει τραγική. Δεν προλαβαίνουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Η έλλειψη προσωπικού που ήταν ήδη μεγάλη πριν από την κρίση, έχει γίνει τεράστια τώρα. Είχαμε ζητήσει προσλήψεις και τελικά υπήρξε μείωση προσωπικού, με αποτέλεσμα η δουλειά να μην μπορεί να βγει. Λείπουν υλικά, λείπουν αναισθησιολόγοι, δεν μπορούν να βρεθούν χειρουργεία. Στον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. οι γιατροί είναι ελάχιστοι και προσπαθούν να καλύψουν 7.000.000 ασφαλισμένους. Το σύστημα έχει διαλυθεί εξαιτίας της μειωμένης χρηματοδότησης και παράλληλα παραμένει άλυτο το ζήτημα της νοσηλείας των ανασφάλιστων».

Ο κόσμος, ο απλός, ο φτωχός, που ούτε έχει τα μέσα να πληρώσει για τα φάρμακά του ούτε έχει πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας, έχει αυξηθεί δραματικά. Ο Θοδωρής Σδούκος μιλάει για 3.000.000 ανθρώπους για τους οποίους δεν υπάρχει πρόγραμμα. «Σαν να τους λένε: “Πήγαινε πέθανε”. Κυριαρχεί η μέγιστη συνθήκη βαρβαρότητας». Όπως εξηγεί, «Ένας ανασφάλιστος που χρειάζεται εξετάσεις καλείται να πληρώσει εκατοντάδες ευρώ. Αν χρειαστεί νοσηλεία, πάμε στα χιλιάδες ευρώ. Η ειρωνεία είναι ότι στους άπορους προσφέρεται η νοσηλεία, όμως μετά τους έρχεται λογαριασμός. Τα κλειστά νοσήλια έχουν εκτιναχθεί στα ύψη. Για παράδειγμα, το κόστος μιας επέμβασης για μπάι-πας ανέρχεται στα 3.500 ευρώ, για σκωληκοειδίτιδα στα 1.200, ενώ για έναν πολυτραυματία το κόστος νοσηλείας φτάνει στα 10.000 ευρώ. Πού να τα βρει ο άνεργος ή ο φτωχός; Και όμως, θα του ζητηθεί να τα δώσει από την τσέπη του».

— Γιατί γίνεται αυτό;

«Σήμερα ο Έλληνας πολίτης καλείται να πληρώσει 5 ευρώ για την επίσκεψη στα εξωτερικά ιατρεία οποιουδήποτε νοσοκομείου, είτε είναι ασφαλισμένος είτε όχι. Από την εποχή Λοβέρδου συμβαίνει αυτό. Το αντίτιμο ήταν 3 ευρώ αλλά αμέσως μετά τις δημοτικές εκλογές έγινε 5 ευρώ. Ενώ όμως υπάρχει εγκύκλιος που εξαιρεί τα επείγοντα περιστατικά και διάφορες κατηγορίες νοσηλευομένων, στην πράξη οι σχετικές υπηρεσίες τα ζητούν ακόμη και από χρόνιους αρρώστους ή επείγοντα και γενικά από κατηγορίες του πληθυσμού που θα μπορούσαν να εξαιρεθούν. Αυτό συμβαίνει επειδή πολλοί διοικητές νοσοκομείων απειλούν τους υπαλλήλους πως θα απολυθούν αν δεν υπάρχουν έσοδα, αφού… “θα κλείσει το νοσοκομείο”, κι έτσι σε αρκετές περιπτώσεις τους ωθούν έμμεσα να γίνουν “βασιλικότεροι του βασιλέως”».

— Πρόκειται για μια ιδιότυπη οικονομική διαχείριση…

«… που επεκτείνεται και σε άλλους τομείς. Το τηλεφωνικό κέντρο του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., για παράδειγμα, δόθηκε με κυβερνητική εντολή σε ιδιωτικές εταιρείες κι έτσι ακόμη και το να κλείσει κανείς ραντεβού έχει καταντήσει να κοστίζει πιο ακριβά. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τη φύλαξη των νοσοκομείων με βάση έναν παλιότερο νόμο από εποχής Αλέκου Παπαδόπουλου. Εξακολουθεί να δίνεται σε ιδιωτικές εταιρείες και δεν πρόκειται να προσληφθούν μόνιμοι υπάλληλοι ακόμα κι αν κοστίζει ακριβότερα. Πρωτοφανές. Χρόνια φωνάζουμε εμείς μέσω των ενώσεων πως είναι σκανδαλώδες να δίνονται τα πάντα σε ιδιώτες, όμως ούτε άκουγε ούτε ακούει κανείς».

Τα παραπάνω φαινόμενα δεν παρουσιάζονται μόνο στη Θεσσαλονίκη. «Μέσα στο γενικό χάλι, τα δημόσια νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης έχουν υποστεί μια μείωση της χρηματοδότησής τους πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με αυτά της Αθήνας. Η γενική εικόνα όμως είναι παραπλήσια σε όλα τα νοσηλευτικά κέντρα της χώρας. Στο Ιπποκράτειο, για παράδειγμα, είχαμε ένα περιστατικό όπου δεν χειρουργούνταν ένας άνθρωπος για γάγγραινα στο πόδι επειδή δεν είχε να πληρώσει. Όταν η κατάστασή του έφτασε στο απροχώρητο κι έπαθε σηψαιμία, μπήκε στο χειρουργείο και υπέστη ακρωτηριασμό από τον μηρό. Αν είχαν παρέμβει έγκαιρα θα είχε βγει με κομμένα το πολύ κάποια δάχτυλα. Αλλά αυτός ο άνθρωπος κατέληξε στην εντατική με επιπλοκές και πέθανε από νεφρική ανεπάρκεια. Στα ιατρικά χρονικά θα καταγραφεί ως ένα περιστατικό παθολογικών αιτίων, ενώ στην ουσία πρόκειται για μια δολοφονία με θύτη την κρίση. Είναι ένα παράδειγμα ανάμεσα σε εκατοντάδες παρόμοια. Ένα περιστατικό που το αντιληφθήκαμε ανάμεσα σε τόσα που δεν γνωρίζουμε, αφού άλλοι συνάνθρωποί μας πεθαίνουν στα σπίτια τους αβοήθητοι».

Όλα αυτά, καταλήγει ο Θοδωρής Σδούκος, συγκροτούν μια κατάσταση μέσα στην οποία δεν μπορείς να δουλέψεις. «Το 1980 ο τομέας της δημόσιας υγείας λειτουργούσε καλύτερα απ’ ό,τι τώρα. Η σημερινή κατάσταση είναι χειρότερη από εκείνη που επικρατούσε πριν δημιουργηθεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Και όσοι παραμένουν στο σύστημα, κάνουμε απλώς συντήρηση των ελαχίστων δυνατοτήτων μας. Μοιάζει να έχει συμπυκνωθεί στον τομέα της υγείας όλη η βαρβαρότητα των αλλαγών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια… Χάνουμε οι ασφαλισμένοι παροχές και δεν έχουν τίποτα οι ανασφάλιστοι. Και το χειρότερο είναι ότι πρόκειται για ανελαστικό θέμα: με μια αλλαγή πολιτικής κάποιος μπορεί να βρει δουλειά, αλλά το να χάσει τη σωματική του ακεραιότητα επειδή δεν έχει να πληρώσει ένα χειρουργείο είναι εγκληματικό».