επιμέλεια: Μανώλης Μανωλεδάκης

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Abel O., Η μέχρι Φιλίππου αρχαία ιστορία της Μακεδονίας, μετ. Μ. Δήμιτσα, Λειψία 1860.

Adams W.L., Philipp II and the Thracian Frontier, Αρχαία Θράκη. Πρακτικά Β’ Διεθνούς Συμποσίου Θρακικών Σπουδών, Κομοτηνή 1997, τ.1, 81-89.

Βοκοτοπούλου Ι., Θεσσαλονίκη. Από τα προϊστορικά μέχρι τα χριστιανικά χρόνια, Θεσσαλονίκη 1986.

Βοκοτοπούλου Ι., Νέα τοπογραφικά στοιχεία για τη χώρα των Χαλκιδέων, Μνήμη Δ. Λαζαρίδη, Θεσσαλονίκη 1990, 109-131.

Βοκοτοπούλου Ι., Η επιγραφή του Χολομώντα, Επιγραφές της Μακεδονίας. Γ’ Διεθνές Συμπόσιο για τη Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1996, 208-227.

Borza E.N., In the Shadow of Olympus, New Jersey 1990.

Δήμιτσας Μ.Γ., Αρχαία Γεωγραφία της Μακεδονίας τ.Β’, Αθήναι 1874.

Δήμιτσας Μ.Γ., Έλεγχος της αρχαίας γεωγραφίας Ε. Κειπέρτου ως προς την Μακεδονίαν, Αθήναι 1879.

Edson Ch., Notes on the Thracian Phoros, ClPhil 42 (1947), 88 κ.ε.

Edson Ch., Strepsa (Thucydides 1.61.4), ClPhil 50 (1955), 169-190.

Ellis J.R., Philipp II and Macedonian Imperialism, London 1976.

Flensted-Jensen P., Some Problems in Polis Identification in the Chalkidic Peninsula, Yet More Studies in the Ancient Greek Polis, Stuttgart 1997.

Flensted-Jensen P., Thrace from Axios to Strymon, An Inventory of Archaic and Classical Poleis, Oxford 2004, 830.

Fol V., La Thrace antique, Sofia 2002.

Gruppe O., Griechische Mythologie und Religionsgeschichte, München 1906.

Hammond N.G.L., A History of Macedonia I, Oxford 1972.

Hammond N.G.L., The Macedonian State, Oxford 1989.

Hammond N.G.L., The Miracle that was Macedonia, London 1991.

Hammond N.G.L. – Griffith G.T., A History of Macedonia II, Oxford 1979.

Harder A., Euripides’ Kresphontes and Archelaos, Leiden 1985.

Hatzopoulos M.B. – Loukopoulou L.D., Recherches sur les marches orientales des Temenides, Μελετήματα11.1, Αθήνα 1992.

Ιγνατιάδου Δ., Η Θέρμη κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο, Θέρμη. Ιστορία και πολιτισμός (έκδοση του Δήμου Θέρμης), Θεσσαλονίκη 1997, 24-68.

Μανωλεδάκης Μ., Κισσός. Προσέγγιση της ιστορίας μιας αρχαίας θρακικής πόλης, στο: Πρακτικά του 10^ου Διεθνούς Συνεδρίου Θρακολογίας «Η Θράκη στον Ελληνο-ρωμαϊκό Κόσμο», Kομοτηνή-Aλεξανδρούπολη, 18-23 Oκτωβρίου 2005, Αθήνα 2007, 359-370.

Μανωλεδάκης Μ., Από τον Κισσό στον Χορτιάτη, Θεσσαλονίκη 2007.

Μήττα Δ., Μύθοι της αρχαίας Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2006.

Μισαηλίδου-Δεσποτίδου Β., Χάλκινα κοσμήματα αρχαϊκών χρόνων από τη Μακεδονία (διδ. διατριβή), Θεσσαλονίκη 2003.

Παπαγεωργίου Α.Π., Η αρχαία Μυγδονία, Θεσσαλονίκη 1988.

Παπακωνσταντίνου-Διαμαντούρου Δ., Χώρα Θεσσαλονίκης. Μια προσπάθεια οριοθέτησης, Μνήμη Δ. Λαζαρίδη, Θεσσαλονίκη 1990, 99-107.

Papazoglou F., Les villes de Macédoine a l’époque romaine, BCH Suppl. XVI (1988).

Πουλάκη Ε.Φ., Χία και Ανθεμούσια, Κατερίνη 2001.

Πουλάκη-Παντερμαλή Ε., Θρηικήισι παρά προμολήισιν Ολύμπου, Αρχαία Θράκη. Πρακτικά Β’ Διεθνούς Συμποσίου Θρακικών Σπουδών, Κομοτηνή 1997, τ. ΙΙ, 569-577.

Σαμσάρης Δ., Ο εξελληνισμός της Θράκης κατά την ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1980.

Simon E., Die Götter der Griechen, München 1969.

Σουέρεφ Κ., Σημειώσεις ιστορικής τοπογραφίας για τον Θερμαϊκό κόλπο και τις γειτονικές περιοχές, ΜΥΡΤΟΣ. Μελέτες στη μνήμη της Ι. Βοκοτοπούλου, Θεσσαλονίκη 2000, 469-487.

Σουέρεφ Κ., Ανατολική παραθερμαϊκή ζώνη, 6^ος-2^ος αιώνας π.Χ., Θεσσαλονικέων Πόλις 12 (2003), 29-61.

Σουέρεφ Κ., Εισαγωγή στους μύθους της αρχαίας Μακεδονίας και της Χαλκιδικής, εισαγωγή στο: Δ. Μήττα, Μύθοι της αρχαίας Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2006, vii-xliii.

Τιβέριος Μ.Α., Οι ιστορικοί χρόνοι στην περιοχή της Θεσσαλονίκης πριν από την ίδρυσή της, Θεσσαλονίκη. Ιστορία και πολιτισμός (επιμ. Ι.Κ. Χασιώτης), Θεσσαλονίκη 1997, 59-66.

Tomaschek W., Die alten Thraker, SAWW 128 (1893, ανατ. 1980).

Χουρμουζιάδης Γ.Χ., Η προϊστορική Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκη. Ιστορία και πολιτισμός (επιμ. Ι.Κ. Χασιώτης), Θεσσαλονίκη 1997, 47-58.

Χριστιανόπουλος Ντ., Η αρχαία Θέρμη και η ίδρυση της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1991.

Zahrnt M., Die Perser in Thrakien, Αρχαία Θράκη. Πρακτικά Β’ Διεθνούς Συμποσίου Θρακικών Σπουδών, Κομοτηνή 1997, τ. Ι, 91-100.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Arsenij Ε., Pohval’noe slovo sv. Fotiju Thessalijskomu, Novgorod 1897.

Βακαλόπουλος Α., Η παρά την Θεσσαλονίκην βυζαντινή μονή του Χορταΐτου, ΕΕΒΣ 15 (1939), 280-287.

Βακαλόπουλος Α., Ιστορία της Μακεδονίας 1354-1833, Θεσσαλονίκη 1969.

Βακαλόπουλος Α., Ιστορικές έρευνες έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης, Μακεδονικά 17 (1977), 1-39.

Βακαλόπουλος Α.Ε., Ιστορία της Θεσσαλονίκης 316 π.Χ.-1983, Θεσσαλονίκη 1997.

Balfour D., Politico-Historical Work of Symeon Archbishop of Thessalonica (1416/17 to 1429), Wien 1979.

Braun M., Lebensbeschreibung des Despoten Stefan Lazarevic von Konstantin dem Philosophen, Wiesbaden 1956.

Dieten van J.L., Nikephoros Gregoras, Rhomäische Geschichte (Übersetzung und Erläuterung), II.1, Stuttgart 1979.

Dölger F., Regesten der Kaiserurkunden des Oströmischen Reiches von 565-1453, Teil 4 (1282-1341), Berlin 1960.

Fatouros G. – Krischer T., Johannes Kantakuzenos, Geschichte (Übersetzung und Erläuterung), Stuttgart 1986.

Καλτσογιάννη Ε. – Κοτζάμπαση Σ. – Παρασκευοπούλου Η., Η Θεσσαλονίκη στη βυζαντινή λογοτεχνία, Θεσσαλονίκη 2002.

Laurent V., Le corpus des sceaux de l’ empire byzantin, Paris 1965.

Loenertz R., Manuel Paléologue et Démétrius Cydonès, EO 36 (1937), 474-487.

Loenertz R.-J., Démétrius Cydonès. Correspondance, t. II, Studi e Testi 208 (C. d. Vaticano 1960).

Μανωλεδάκης Μ., Από τον Κισσό στον Χορτιάτη, Θεσσαλονίκη 2007.

Μαρκή Ε., Η Βυζαντινή Θέρμη, Θέρμη. Ιστορία και πολιτισμός (έκδοση του Δήμου Θέρμης), Θεσσαλονίκη 1997, 70-87.

Meyer Ph., Die Haupturkunden für die Geschichte der Athosklöster, Leipzig 1894.

Μουτσόπουλος Ν.Κ., Περιστερά. Ο ορεινός οικισμός του Χορτιάτη και ο ναός του Αγίου Ανδρέα, Θεσσαλονίκη 1986.

Musurillo H., The Acts of the Christian Martyrs, Oxford 1972, ανατύπωση 1979.

Papageorgiou P.N., Zur Vita der hl. Theodora von Thessalonike, BZ 10 (1901) 150.

Πασχαλίδης Σ.Α., Ο βίος της οσιομυροβλύτιδος Θεοδώρας της εν Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκη 1991.

Στογιόγλου Γ.Α., Η εν Θεσσαλονίκη πατριαρχική μονή των Βλατάδων, Θεσσαλονίκη 1971.

Ταμιωλάκης Γ., Η ιστορία της ύδρευσης της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1985.

Thiriet F., Régestes des délibérations du sénat de Venise concernant la Romanie, II. 1400-1430, Paris 1959.

Vogel Μ. – Gardthausen V., Die griechischen Schreiber des Mittelalters und der Renaissance, Leipzig 1909 (ανατ. Hildesheim 1966), 15.

ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ

Aγγελινούδης A. - Σαββοπούλου Ξ. - Mπακαίμης A., H ιστορία του Xορτιάτη, Xορτιάτης 1994.

Βακαλόπουλος Α., Ιστορία της Μακεδονίας 1354-1833, Θεσσαλονίκη 1969.

Βακαλόπουλος Α.Ε., Ιστορία της Θεσσαλονίκης 316 π.Χ.-1983, Θεσσαλονίκη 1997.

Βαλαχάς Θ. – Θεοχάρη Δ., Ό,τι απόμεινε από τη μέρα εκείνη, η μνήμη είναι, Χορτιάτης 2008.

Βασδραβέλλης Ι.Κ., Ιστορικά Αρχεία Μακεδονίας. Α’ Αρχείον Θεσσαλονίκης 1695-1912, Θεσσαλονίκη 1952.

Βασδραβέλλης Ι., Ιστορικά Αρχεία Μακεδονίας. Γ’ Αρχείον της Μονής Βλατάδων 1466-1839, Θεσσαλονίκη 1955.

Δημητριάδης Β., Φορολογικές κατηγορίες των χωριών της Θεσσαλονίκης κατά την τουρκοκρατία, Μακεδονικά 20 (1980), 375-462.

Δημητριάδης Β., Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της τουρκοκρατίας 1430-1912, Θεσσαλονίκη 1983.

Δορδανάς Σ.Ν., Αντίποινα των γερμανικών αρχών κατοχής στη Μακεδονία (1941-1944) (διδακτορική διατριβή), Θεσσαλονίκη 2002, 703-734.

Kίσσας Σ., Eνθυμήσεις σε παλαιά βιβλία του ναού του Aγίου Γεωργίου Xορτιάτη, Θεσσαλονίκη 3 (1992), 77-93.

Κούμαλα-Λιθοξοπούλου Γ., Η νεότερη ιστορία, Θέρμη. Ιστορία και πολιτισμός (έκδοση του Δήμου Θέρμης), Θεσσαλονίκη 1997, 88-175.

Λέτσας Α.Μ., Ιστορία της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1961.

Μανωλεδάκης Μ., Από τον Κισσό στον Χορτιάτη, Θεσσαλονίκη 2007.

Μέρτζιος Κ., Μνημεία Μακεδονικής ιστορίας, Θεσσαλονίκη 1947.

Πλάκας Β., Το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη στις 2 Σεπτεμβρίου 1944. 60 χρόνια μετά. Μνήμη και χρέος (έκδ. Δήμου Χορτιάτη), Θεσσαλονίκη 2004.

Στογιόγλου Γ.Α., Η εν Θεσσαλονίκη πατριαρχική μονή των Βλατάδων, Θεσσαλονίκη 1971.

Ταμιωλάκης Γ., Η ιστορία της ύδρευσης της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1985.

Τσέκος Χ., Ιστορία του Ασβεστοχωρίου, Θεσσαλονίκη 1957.

Φωτίου Α., Έγκλημα και τιμωρία: ο «Μακεδόνας» Φριτς Σούμπερτ (1944-1947), Θεσσαλονικέων Πόλις 20 (2006), 66 κ.ε.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ – ΜΝΗΜΕΙΑ

Αρχείο Μνημείων Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, τεύχος 2: Περιφέρεια Θεσσαλονίκης (Ερευνητικό πρόγραμμα Α.Π.Θ. 2604), Θεσσαλονίκη 1993.

Βαβλιάκης Ε., Τα συστήματα qanat (κανάτ) στην Ελλάδα, Θεσσαλονίκη 1989.

Cooksey W. – Woodward A.M., Sites on and near the Hortiach Plateau, BSA XXIII (1918-1919), 55-58.

Γραμμένος Δ.Β. – Μπέσιος Μ. – Κώτσος Σ., Από τους προϊστορικούς οικισμούς της Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 1997.

Djuric V.J., La peinture murale byzantine du XIIe et XIIIe siècles, Actes du XVe Congrès International d’ Etudes Byzantines, Athènes, Septembre 1976, I, Athènes 1979, 217.

Gardner E.A., Macedonia. Antiquities, BSA XXIII (1918-1919) 17 κ.ε.

Janin R., Les églises et les monastères des grands centres byzantins, Paris 1975.

Καλαϊτζίδης Ν., Σεβασμία Βασιλική Μονή Χορταΐτου, Χορτιάτης 2000.

Κοντοβάς Β., Επτά χειρόγραφα Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Χορτιάτη Θεσσαλονίκης, Κληρονομία 17.1 (1985), 70-75.

Μανωλεδάκης Μ., Τα μνημεία του Χορτιάτη και η ανάγκη για την προστασία τους, Χορτιάτης 2000.

Μανωλεδάκης Μ., Από τον Κισσό στον Χορτιάτη, Θεσσαλονίκη 2007.

Μανωλεδάκης Μ. – Ανδρούδης Π., Το σύστημα υδρομάστευσης (qanat) της Αγ. Παρασκευής Χορτιάτη, ΑΕΜΘ (Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη) 21 (2007), 285-292.

Μανωλεδάκης Μ., Το αρχαίο φρούριο στην κορυφή του Χορτιάτη, Θεσσαλονικέων Πόλις, 1/24 (2008α), 22-31.

Μανωλεδάκης Μ. – Μαρκή Ε., Το υδραγωγείο του Χορτιάτη, ΑΕΜΘ 22 (2008), 361-368.

Μπακαλάκης Γ., Κισσός, Μακεδονικά 3 (1953-1955), 353-362.

Mouriki D., Stylistic Trends in Monumental Painting of Greece during the Eleventh and Twelfth Centuries, DOP 34-35 (1980-1981), 105-106.

Nικονάνος N., H εκκλησία της Mεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Xορτιάτη, Kέρνος. Tιμητική προσφορά στον καθηγητή Γ. Mπακαλάκη, Θεσσαλονίκη 1972, 102-110.

Papageorgiu P.N., Zwei Inschriften vom Kloster Χορταΐτης,  ΒΖ 12 (1903), 603.

Παζαράς Θ., Ανάγλυφες σαρκοφάγοι και επιτάφιες πλάκες της μέσης και ύστερης βυζαντινής περιόδου στην Ελλάδα, Αθήνα 1988, 35-36, 99.

Rey L., Observations sur les premiers habitats de la Macédoine, Paris 1921.

Σαββοπούλου-Kατσίκη Ξ., H εκκλησία του Aγίου Γεωργίου στο Xορτιάτη Θεσσαλονίκης, Eκκλησίες στην Eλλάδα μετά την άλωση, τ.3, Aθήνα 1989, 33-44.

Spieser J.-M., Thessalonique et ses monuments du IVe au VIe siècle, Athènes-Paris 1984.

Τσιγαρίδας E.N., Οι τοιχογραφίες της Μονής λατόμου Θεσσαλονίκης και η βυζαντινή ζωγραφική του 12^ου αιώνα, Θεσσαλονίκη 1986, 153-156.

Velenis G., Dva dvuezicni nadgrobni nadpisa ot XIV v., Starobalgaristika III, 3 (1972), 39-44.

ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ

Beaujour F. de, Tableau du commerce de la Grèce, Paris 1800.

Beaujour F. de, Voyage militaire dans l’ Empire Othoman, Paris 1826.

Cousinéry Μ.Ε.Μ., Voyage dans la Macédoine ΙΙ, Paris 1831.

Desdevises-du-Dezert Th., Géographie ancienne de la Macédoine, Paris 1862.

Evliya Çelebi, Οδοιπορικό, μετάφραση Ν. Μοσχόπουλος, Η Ελλάς κατά τον Εβλιά Τσελεμπή, ΕΕΒΣ15 (1939), 145-181 και 16 (1940), 321-363.

Fallmerayer J.Ph., Fragmente aus dem Orient, Bd. II, Stuttgart und Tübingen 1845.

Leake W.M., Travels in Northern Greece ΙΙΙ, London 1835.

Lucas P., Troisième Voyage du sieur Paul Lucas, fait en M.DCCXIV par ordre de Louis XIV, t. I, Rouen 1719.

Struck A., Makedonische Fahrten I, Wien-Leipzig 1907.

Tafel Th. L. F., De Thessalonica eiusque agro dissertatio geographica, Berolini 1839.

Tafrali Ο., Topographie de Thessalonique, Paris 1913.

Xατζή Iωάννου M., Aστυγραφία Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1880.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ – ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ

Cvijic J., Grundlinien der Geographie und Geologie von Mazedonien und Altserbien, Gotha 1908.

Δήμος Θεσσαλονίκης – Δημοτική Πινακοθήκη, Χάρτες και γκραβούρες της Μακεδονίας 15ος-19ος αι., Θεσσαλονίκη 1992².

Λιβιεράτος E., Xαρτογραφίας και χαρτών περιήγησις, Θεσσαλονίκη 1998.

Μανωλεδάκης Μ., Από τον Κισσό στον Χορτιάτη, Θεσσαλονίκη 2007.

Zacharakis Ch.G., A Catalogue of Printed Maps of Greece 1477-1800, Nicosia 1982.