από :http://peaea-dse-marousi.weebly.com/kammena-xoria.html
Δήμος Αγίου Δημητρίου νομού Ιωαννίνων, Μουσιωτίτσα. 25 Ιουλίου 1943, 153 νεκροί (άντρες και γυναικόπαιδα, με ανείπωτα βασανιστήρια).
Δήμος Αγριάς νομού Μαγνησίας, Δράκεια. 18 Δεκεμβρίου 1943, 118 νεκροί ( όλοι οι άντρες του χωριού, εκτελεσμένοι με πυροβολισμό εξ επαφής πίσω στο κεφάλι).
Δήμος Νέας Αγχιάλου, νομού Μαγνησίας. Τον Απρίλιο του 1943, οι Ιταλοί με διαταγή του διοικητή (κομαντάντ) Βόλου, πυρπολούν ολοσχερώς το χωριό, καταστρέφοντας ακόμη και το εξατάξιο δημοτικό σχολείο που ήταν δωρεά του Συγγρού από το 1910. Από τα 700 σπίτια του χωριού, τα 650 έγιναν στάχτη.
Δήμος Αετού, νομού Μεσσηνίας. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1943, δυο γερμανικές διμοιρίες πυρπολούν τον Αετό και εκτελούν 700 άοπλους αγρότες.
Δήμος Αιγίου, νομού Αχαΐας, Φτέρη. Το Δεκέμβριο του 1943, οι Γερμανοί καίνε ολοσχερώς το χωριό, και εξοντώνουν τον ανδρικό πληθυσμό.
Δήμος Αμφίπολης νομού Σερρών, Νέα Κερδύλλια. Στις 17 Οκτωβρίου 1941, οι Γερμανοί επιλέγουν δυο τόπους θυσίας, και μακελεύουν άντρες και κάπως μεγαλωμένα παιδιά. Στη συνέχεια, αφήνουν τους γέρους να θάψουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους, καπνίζοντας ένα τσιγάρο… Απολογισμός: 250 νεκροί.
Δήμος Άμφισσας νομού Φωκίδας, Προσήλιο και Αγία Ευθυμία. Στις 26 Οκτωβρίου 1942, το χωριό Προσήλιο (Σεγδίτσα) υφίσταται ξεριζωμό και ολοκαύτωμα. Το χωριό Αγία Ευθυμία έγινε λαμπάδα τη Μεγάλη Παρασκευή του 1943, με συνολικό αριθμό νεκρών κατά τη διάρκεια της Κατοχής 120.
Δήμος Ανατολικού Σελίνου νομού Χανίων, Σούγια. Μονή, Λιβαδάς και Κουστογέρακο, τρία χωριά αληθινές αετοφωλιές σε μια κακοτράχαλη πλαγιά της Μαδάρας, λόγω της σκληρής αντίστασης που προβάλλουν, σφαγιάζονται και κατακαίγονται.
Δήμος Ανωγείων νομού Ρεθύμνου, Ανώγεια. Επί 24 ημέρες, από τις 13 Αυγούστου μέχρι τις 5 Σεπτεμβρίου 1944, οι Γερμανοί λεηλατούσαν, έσφαζαν, έκαιγαν. Σημειωτέον ότι τα Ανώγεια υπέστησαν δυο ολοκαυτώματα από τους Τούρκους, το 1822 και το 1867.
Δήμος Βερμίου νομού Κοζάνης, Μεσόβουνο και Πύργοι. Στις 27 Απριλίου 1944, Γερμανικά Ες-Ες με Ιταλούς και επίορκους Έλληνες δωσίλογους, εισβάλλουν στο Μεσόβουνο (στο οποίο είχαν εισβάλλει ξανά στις 23 Οκτωβρίου 1943, μακελεύοντας 157 άντρες) και βιάζουν, σφάζουν, καίνε 520 ανθρώπους, απαγορεύοντας ακόμη και την ταφή των πτωμάτων.
Δήμος Βιάννου νομού Ηρακλείου, Άγιος Βασίλειος, Αμιρά, Άνω Βιάννος, Βάχος, Έμπαρος, Καλάμι, Κάτω Βιάννος,Κάτω Σύμη, Κεφαλοβρύσι, Πεύκος, Συκολόγος, Χονδρός. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943 οι Γερμανοί λεηλατούν όλα αυτά τα χωριά και εκτελούν 461 Έλληνες πατριώτες. Σημειώνονται ασύλληπτες θηριωδίες, όπως ξεκοιλιασμοί εγκύων γυναικών.
Δήμος Βουκολίων νομού Χανίων, Κακόπετρος. Οι Γερμανοί όλη τη διάρκεια της Κατοχής με αποκορύφωμα τις 28 Αυγούστου 1944, βασανίζουν, δολοφονούν, καταστρέφουν.
Δήμος Γαλαξιδίου νομού Φωκίδας, Βουνιχώρα. Στις 10 Απριλίου 1943, υφίσταται γενικό ολοκαύτωμα, με μαρτύρια και εκτέλεση κατοίκων.
Δήμος Γραβιάς νομού Φωκίδος, Καλοσκοπή. Το Πάσχα και τον Αύγουστο του 1944, ολοκαύτωμα και εκτελέσεις.
Δήμος Διστόμου νομού Βοιωτίας, Δίστομο. Στις 10 Ιουνίου 1944 πρωί-πρωί, οι Γερμανοί μεταμφιεσμένοι σε μαυραγορίτες, εισβάλλουν πυροβολώντας αδιάκριτα ζώα, παιδιά και ενήλικες. Συλλαμβάνουν 12 παλικάρια που θερίζανε τα χωράφια τους. Ρωτάνε τον παπά του χωριού και τον πρόεδρο αν υπάρχουν αντάρτες κρυμμένοι στο χωριό, και παίρνουν αρνητική απάντηση. Ζητούν τρόφιμα και οι Διστομίτες τους φέρνουν ό,τι καλύτερο έχουν, με ελπίδα να απελευθερωθούν τα παλικάρια. Σε λίγο οι Γερμανοί ξεκινούν για το Στείρι. Πέφτουν σε ενέδρα που είχαν στήσει οι αντάρτες, γίνεται μάχη, και σκοτώνονται αρκετοί Γερμανοί. Επιστρέφουν στο Δίστομο, όπου ξεκινούν μια άνευ προηγουμένου σφαγή. Εξαφανίζουν κάθε ίχνος ζωής, αφού αποκεφαλίσουν τον παπά, λογχίσουν μωρά στις κούνιες τους, βιάσουν γυναίκες και κόψουν τους μαστούς τους. 218 άμαχοι νεκροί μέσα σε δυο ώρες.
Δήμος Δοξάτου νομού Δράμας, Δοξάτο. Αφού υπέστη καθολική σφαγή από τους Βούλγαρους στις 30 Ιουνίου 1913, υφίσταται και από τους Γερμανούς ολοκαύτωμα. Η πόλη της Δράμας στις 29 Σεπτεμβρίου 1941 υφίσταται μαζική σφαγή. Επίσης και το χωριό Χωριστή (πρώην Τσατάλτζα).
Δήμος Ελείου Προνών νομού Κεφαλληνίας, Αγρίνια. Στις 10 Ιουνίου 1944 οι Γερμανοί εκτελούν και κατακαίουν.
Δήμος Ζαρού νομού Ηρακλείου, Βορίζια. Αύγουστος του 1943 μαζικό ολοκαύτωμα και ισοπέδωση.
Δήμος Θεραπνών νομού Λακωνίας, Άγιοι Ανάργυροι, Ζούπαινα. 5 Ιουνίου 1044, σφαγή και ολοκαύτωμα.
Δήμος Ιεράπετρας νομού Λασιθίου, Ρίζα, Γδόχια, Μουρνιές, Μύθοι, Μύρτος. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943, οι Γερμανοί κηρύσσουν όλη την περιοχή «νεκρή ζώνη» με γενικό αφανισμό. Αναφέρεται κι εκεί ξεκοίλιασμα εγκύου γυναικός.
Δήμος Καλαβρύτων νομού Αχαΐας, Καλάβρυτα, Ρογοί, Κερπινή, Άνω και κάτω Ζαχλωρού, Σκεπαστό, Πριόλιθος, Ι. Μ. Αγίας Λαύρας, Ι. Μ. Μεγάλου Σπηλαίου. 13 Δεκεμβρίου 1943, μνημειώδης θηριωδία με γενική σφαγή και ολοκαύτωμα.
Δήμος Καντάνου νομού Χανίων, Κάντανος, Φλώρια. 3 Ιουνίου 1941 η Κάντανος ισοπεδώνεται «για να μην οικοδομηθεί ξανά ποτέ»!
Δήμος Κάρλας νομού Μαγνησίας, Ριζόμυλος, Κερασιά. Κανονιοβολήθηκαν και εξολοθρεύτηκαν.
Δήμος Κεντρικού Ζαγορίου νομού Ιωαννίνων, Ασπράγγελοι, Ελάτη, Μανασής, Καλουτάς, Μεσοβούνι. Ολοσχερές ολοκαύτωμα.
Δήμος Κλεισούρας νομού Καστοριάς: στις 5 Απριλίου 1944 ανθρωποσφαγή 280 μαρτύρων και πυρπόληση.
Κοινότητα Κομμένου νομού Άρτας. 16 Αυγούστου 1943, γενική σφαγή πληθυσμού με βασανισμούς και ολοκαύτωμα, νεκροί 317 γέροι, νέοι, βρέφη. Ξεκληρισμοί ολόκληρων οικογενειών.
Δήμος Κουρητών νομού Ρεθύμνου, Λοχριά. Από τον δεκαπενταύγουστο του 1943 αρχίζουν σφαγές, με αποτέλεσμα βιβλική καταστροφή.
Δήμος Κρουσώνα νομού Ηρακλείου, Σάρχος. Αφανισμός.
Δήμος Λάμπης νομού Ρεθύμνου, Σακτούρια και Κρύα Βρύση. Ομοίως.
Δήμος Λεβιδίου νομού Αρκαδίας, Βλαχέρνα. 19 Ιουλίου 1944, ολοκαύτωμα.
Κοινότητα Λεχόβου νομού Φλώρινας, Λέχοβο πυρπολημένο και λεηλατημένο ολοσχερώς.
Δήμος Λιδωρικίου νομού Φωκίδας, Λιδωρίκι στις 29 Αυγούστου 1944 ολοκαύτωμα.
Δήμος Μουσούρων νομού Χανίων, Σκινές. Το καλοκαίρι του 1941, δαντική κόλαση.
Δήμος Μηθύμνης νομού Χανίων, Μαλάθυρος. Στις 28 Αυγούστου 1944, μαζική εκτέλεση 60 πατριωτών.
Δήμος Νίκαιας νομού Αττικής. Στις 17 Αυγούστου 1944 το Μπλόκο της Κοκκινιάς, όπου οι Γερμανοί με Έλληνες δωσίλογους «γερμανοτσολιάδες» κάνουν βασανισμούς και μαζικές εκτελέσεις.
Δήμος Παραμυθιάς νομού Θεσπρωτίας: στις 27 Σεπτεμβρίου 1943 οι Γερμανοί με τη βοήθεια των Τσάμηδων εκτελούν 49 προκρίτους.
Δήμος Παρνασσού νομού Φωκίδας, Επτάλοφος (ή πάνω Αγόριανη), και Λιλαία. 8 Οκτωβρίου 1943, ολοκαύτωμα.
Δήμος Περάματος νομού Ιωαννίνων, Λιγκιάδες. Στις 3 Οκτώβρη 1943, ανελέητη εξόντωση του γενικού πληθυσμού.
Δήμος Περάσματος νομού Φλώρινας, Δροσοπηγή (πρώην Μπελκαμένη). Στις 4 Απριλίου 1944, ολοκαύτωμα.
Δήμος Ποταμιάς νομού Λάρισας, Δομένικο. Στις 16 Φεβρουαρίου 1943, οι Ιταλοί προσπαθώντας να εκδικηθούν την ήττα τους από τον ελληνικό στρατό στα βουνά της Αλβανίας, εκτελούν μαζικά αόπλους και κάνουν ολοκαύτωμα.
Δήμος Σερβίων νομού Κοζάνης, Σέρβια. Οκτώβρης του 1944, ολοκληρωτικό ολοκαύτωμα.
Δήμος Συβρίτου νομού Ρεθύμνου, Άνω Μέρος, Γερακάρι, Βρύσες Αμαρίου. 22 Αυγούστου 1944, ολοκαύτωμα. Και τα εξής χωριά του Κέντρους: Βρύσες, Καρδάκι, Σμιλές, Γουργούθι.
Δήμος Τριταίας νομού Αχαΐας, Ερυμάνθεια: 27 Ιουλίου 1943, καθολικό ολοκαύτωμα.
Κοινότητα Τσαριτσάνης νομού Λάρισας: 20 Αυγούστου 1944, ομοίως.
Δήμος Τυλίσου νομού Ηρακλείου, Δαμάστα: 21 Αυγούστου 1944, μαζική εκτέλεση 30 επίλεκτων παλικαριών.
Δήμος Τυμπακίου νομού Ηρακλείου, Τυμπάκι, Καμάρες, Μαγαρικάρι: ολοσχερής καταστροφή την περίοδο 1941-1944.
Κοινότητα Τυμφρηστού νομού Φθιώτιδας: 30 Οκτωβρίου με 11 Νοεμβρίου 1943, τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής εξαπολύουν εκκαθαριστική επιχείρηση στην περιοχή, με οικτρούς βασανισμούς, εκτελέσεις, πυρπόληση.
Δήμος Υπάτης νομού Φθιώτιδας: στις 17 Ιουνίου 1944, οι Γερμανοί μετατρέπουν την όμορφη Υπάτη σε ερείπια που καπνίζουν, αφού εκτελέσουν αλύπητα τον πληθυσμό.
Δήμος Χορτιάτη νομού Θεσσαλονίκης: στις 2 Σεπτεμβρίου 1044, Γερμανοί και ταγματασφαλίτες εισβάλλουν στον μαρτυρικό Χορτιάτη και βιάζουν, βασανίζουν, δολοφονούν 149 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και αβάπτιστα βρέφη. Στη συνέχεια βάζουν φωτιά.
Το άστρο αυτό θα λάμπει για πάντα στα κόκκινα ποτάμια των λαών. Και τα ποτάμια αυτά θα ξεχειλίσουν και θα πνίξουν την εξαθλίωση και τη φτώχεια που δημιουργεί ο καπιταλισμός.Έφυγε σήμερα ένας μεγάλος επαναστάτης. Ο Φιντέλ Κάστρο, ηγέτης της νικηφόρας κουβανέζικης επανάστασης, αλλά και σημείο αναφοράς όλων των επαναστατών του κόσμου σε πολλές γενιές.
Εμείς δεν θα γράψουμε άλλα για τον άνθρωπο, υπάρχουν παντού, μια-δυό κουβέντες (κάποιες από αυτές γραμμένες από αντίπαλους) για το έργο του κουβανέζικου λαού μόνο :
Η Κούβα είναι η μόνη χώρα στη Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική που προσφέρει ένα εκπαιδευτικό σύστημα υψηλής ποιότητας, αντάξιο με αυτά της Φινλανδίας και της Ελβετίας. Σε αυτό το πόρισμα καταλήγει η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που κυκλοφόρησε πρόσφατα και εξετάζει τα δημόσια εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών της ηπείρου και τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Η εκπαίδευση στην Κούβα είναι κορυφαία προτεραιότητα από το 1959 αφού είναι το μόνο έθνος παγκοσμίως που διαθέτει το 13% του εθνικού προϋπολογισμού του στην εκπαίδευση.
«Κανένα εκπαιδευτικό σύστημα της Λατινικής Αμερικής δεν μπορεί να θεωρηθεί υψηλής ποιότητας, όταν μιλάμε με παγκόσμιους όρους. Εκτός από αυτό της Κούβας», επισημαίνει η έκθεση. Το σχολικό της σύστημα παρουσιάζει αυξημένες ή τουλάχιστον κατάλληλες παραμέτρους: ισχυρό ακαδημαϊκό ταλέντο, υψηλούς μισθούς και υψηλή επαγγελματική αυτονομία. «Έτσι χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πιο αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο, όπως αυτά της Φινλανδίας, της Σιγκαπούρης, της Σαγκάης, της Δημοκρατίας της Κορέας, της Ελβετίας, της Ολλανδίας και του Καναδά»,γράφει η έκθεση.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Παγκόσμια Τράπεζα επαινεί την Κούβα. Σε προηγούμενη έκθεσή της, η οργάνωση υπενθύμιζε την υπεροχή του κοινωνικού συστήματος του νησιού, αφού η Κούβα έχει καταφέρει να εξασφαλίσει τη δωρεάν πρόσβαση όλων των πολιτών της στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Ανάμεσα στα επιτεύγματά της βρίσκονται επίσης η πρόσβαση από όλους σε ασφαλές νερό, η εξάλειψη ορισμένων ασθενειών και το γεγονός πως διαθέτει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες σε ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας και έναν από τους μεγαλύτερους σε προσδόκιμο ζωής.
Τα αποτελέσματα του εκπαιδευτικού συστήματος της Κούβας αντανακλούν την πολιτική βούληση της ηγεσίας της, που τοποθετεί τους νέους, δηλαδή το μέλλον της, στο επίκεντρο του κοινωνικού συνόλου και διαθέτει τα απαραίτητα χρήματα για την εκπαίδευσή τους. Παρά τους περιορισμένους πόρους και την κατάσταση οικονομικής πολιορκίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Κούβα θέτει το παράδειγμα, βαδίζοντας σύμφωνα με τον λόγο του εθνικού της ήρωα, José Martí: «Το να είσαι καλλιεργημένος, σημαίνει να είσαι ελεύθερος».
Από τα δεκάδες σχόλια που έκανε το ελληνικό και διεθνές φιλελευθεριάτο με αφορμή το θάνατο του Φιντέλ Κάστρο έλειπε πάντα μια λέξη – η λέξη εμπάργκο.
Φαντάζει αδιανόητο πως μπορούν να μιλούν για μια χώρα, που επιβίωσε κάτω από το σκληρότερο και πιο μακροχρόνιο οικονομικό αποκλεισμό που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα τους τελευταίους αιώνες, και να ξεχνούν το στοιχείο που καθορίζει την ύπαρξή της.
Ο λόγος για τον οποίο νοιώθουν τα πόδια τους να τρέμουν όταν σκέφτονται το εμπάργκο είναι ότι σε αυτές τις συνθήκες υπάρχει ένας κλάδος ο οποίος καταρρίπτει την κοσμοθεωρία τους για την ελεύθερη αγορά. Είναι ο κλάδος της υγείας.
Μόνο το γεγονός ότι η Κούβα έχει εδώ και δεκαετίες χαμηλότερα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας από την αμερικανική υπερδύναμη είναι αρκετό για να τινάξει στον αέρα κάθε επιχείρημα για το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα.
Η Κούβα βρίσκεται σήμερα στην παγκόσμια πρωτοπορεία σε αρκετούς τομείς της ιατρικής έρευνας.
Τη στιγμή που στις ΗΠΑ χιλιάδες άποροι πολίτες σχηματίζουν ουρές χιλιομέτρωνστις 5 το πρωί για να δουν έναν οφθαλμίατρο, Κουβανοί γιατροί έχουν πραγματοποιήσει τρία εκατομμύρια δωρεάν οφθαλμολογικές εγχειρήσεις σε 33 χώρες – κυρίως του Τρίτου Κόσμου.
Η Κούβα είχε εξάγει 50.000 γιατρούς που προσφέρουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους – χρηματοδοτούμενοι παλαιότερα από την κυβέρνηση του Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα.
Όταν ο (εμμέσως ιδιωτικοποιημένος ΠΟΕ) προσπαθούσε να μαζέψει τα κομμάτια του για να αντιμετωπίσει τον ιό έμπολα, η Αβάνα είχε στήσει ήδη δωρεάν κλινικές σε χώρες της Αφρικής για να προλάβει την εξάπλωση του ιού και να βοηθήσει τους κατοίκους χωρών που λόγω της αποικιοκρατίας δεν είχαν τα μέσα να αντιμετωπίσουν την κρίση.
Πως αντέδρασαν οι ΗΠΑ σε αυτή την κινητοποίηση; Προσπαθούσαν να πείσουν τους Κουβανούς γιατρούς να εγκαταλείψουν τους ασθενείς τους και να ζητήσουν άσυλο στην πλησιέστερη αμερικανική πρεσβεία.
Την ίδια ακριβώς πρακτική εφάρμοζαν και όταν η Κούβα έστειλε γιατρούς στην Αϊτή, οι οποίοι ανέλαβαν το 40% των θυμάτων ή όταν έστειλαν 2.400 γιατρούς για το σεισμό στο Κασμίρ το 2005 (οι οποίοι παρεμπιπτόντως άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 30 νέες κλινικές). Οι αμερικανικές πρεσβείες προσπαθούσαν να τους απομακρύνουν από τους ασθενείς για να πετύχουν τα προπαγανδιστικά τους παιχνίδια.
Προσπαθώντας να ταπεινώσουν βέβαια την Αβάνα οι Αμερικανοί διπλωμάτες εξευτέλιζαν απλώς τη χώρα τους και το οικονομικό της σύστημα.
Ήταν φυσικά αναμενόμενο ότι μια χώρα που ζεί για δεκαετίες με ένα από τα χειρότερα εμπάργκο της ιστορίας θα είχε σημαντικές στρεβλώσεις στην οικονομία, την πολιτική αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το γεγονός όμως ότι υπό αυτές τις συνθήκες θα δημιουργούσε τομείς που θα ξεπερνούσαν σε αποτελεσατικότητα το αμερικανικό σύστημα είναι κάτι που ο μέσος φιλελές δεν θα μπορέσει να συγχωρέσει ποτέ στον Φιντέλ Κάστρο.
Άρης Χατζηστεφάνου
Ο Γοργοπόταμος στην Αλαμάνα στέλνει περήφανο χαιρετισμό!
25 Νοέμβρη 1942 η ημερομηνία της κορυφαίας αντιστασιακής πράξης κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής , της ανατίναξης της Γέφυρας του Γοργοποτάμου. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Προκάλεσε τον θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη του ΕΛΑΣ ενάντια στις δυνάμεις του Φασισμού. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη του αγωνιζόμενου λαού ενάντια στο Ναζισμό σε όλη την Ευρώπη. Τιμώντας τον Πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ τους αγώνες του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ παραθέτουμε ένα τμήμα από το βιβλίο του Θανάση Χατζή (Θανάσης Χατζής - Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε, σελ 307-308)
25 Νοέμβρη 1942 η ημερομηνία της κορυφαίας αντιστασιακής πράξης κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής , της ανατίναξης της Γέφυρας του Γοργοποτάμου. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Προκάλεσε τον θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη του ΕΛΑΣ ενάντια στις δυνάμεις του Φασισμού. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη του αγωνιζόμενου λαού ενάντια στο Ναζισμό σε όλη την Ευρώπη. Τιμώντας τον Πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ τους αγώνες του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ παραθέτουμε ένα τμήμα από το βιβλίο του Θανάση Χατζή (Θανάσης Χατζής - Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε, σελ 307-308)
(από την σύνταξη)
25 Νοεμβρίου 1942. Αντάρτες του ΕΛΑΣ μαζί με μια μικρή δύναμη του ΕΔΕΣ και λίγους Βρετανούς κομάντος ανατινάζουν την μεγάλη γέφυρα του Γοργοπόταμου, που κόβει στα δύο τον ανεφοδιασμό των Ναζί. Πρόκειται για την πιο σημαντική πράξη της Αντίστασης, καθώς διέκοψε την προετοιμασία της Γερμανίας του Χίτλερ για την απόβαση στην Αφρική, ενώ ανύψωσε και το ηθικό του λαού για την συνέχεια του αγώνα.
Η προετοιμασία, ο προγραμματισμός και η καθοδήγηση της επιχείρησης έγινε από τους ηγέτες των δύο μεγαλύτερων αντάρτικων ομάδων, Άρη Βελουχιώτη και Ναπολέοντα Ζέρβα.
Ο Διονύσης Χαριτόπουλος, στο βιβλίο του “Αρης, ο αρχηγός των ατάκτων”, κάνει μια γλαφυρή αποτύπωση των γεγονότων του Γοργοπόταμου. Αν και ο γράφων δεν συμφωνεί με την συνολική θεώρηση του έργου για τον Βελουχιώτη και την αντίληψη του συγγραφέα για τον ΕΛΑΣ, η περιγραφή της επιχείρησης από τον Χαριτόπουλο δίνει ακριβώς την ατμόσφαιρα εκείνης της νύχτας. Αντιγράφουμε εδώ το απόσπασμα:
«Όμως το τόλμημα είναι μεγάλο. Είναι η πρώτη φορά που οι αντάρτες-χωρικοί θα επιχειρήσουν νυχτερινή προσβολή οχυρωμένης τοποθεσίας με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη και τη διατήρησή της για περίπου τέσσερις ώρες- τόσο χρόνο υπολογίζουν οι σαμποτέρ ότι χρειάζονται για την ανατίναξη. Πρόκειται για επιχείρηση η οποία στους σύγχρονους στρατούς απαιτούνται ειδικές δυνάμεις (κομάντο) με ειδική ψυχοσωματική προετοιμασία και ανάλογο οπλισμό· και πάλι θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη.
Ο Γούντχαουζ είναι πολύ ανήσυχος:
«Παρατηρούσα με αγωνία τους νεαρούς αντάρτες καθώς γρήγορα προχωρούσαν στις δυο μέρες της εκπαιδεύσεώς τους. Υπήρχε άφθονος ενθουσιασμός, αλλά λίγη εμπειρία για να βασιστεί κανείς σε αυτήν»
[…]
Το σχέδιο για την επίθεση και για την εξουδετέρωση της ιταλικής άμυνας έχει υποστεί αναπροσαρμογές από τους Άρη και Ζέρβα αλλά η τελική του μορφή διατυπώθηκε από τον Άρη στη Διαταγή Επιχείρησης, που υπαγόρευσε ο ίδιος στον υπασπιστή του Κωστούλα λίγες ώρες πριν επιτεθούν.
[…]
Είναι σχεδόν εξωπραγματική η οργάνωση της σκέψης και η ψυχραιμία αυτού του ανθρώπου. Αντί για το σύνηθες σε τέτοιες επιδρομές ατάκτων, όπου κυριαρχούν η ορμητικότητα και ο ενθουσιασμός, να ρίξει όλες του τις δυνάμεις εναντίον των εχθρικών στόχων στον υπέρ πάντων αγώνα, υπολογίζει και προβλέπει μεθοδικά, με φρόνηση έμπειρου επαγγελματία. Από τα τμήματα του ΕΛΑΣ που είναι έτοιμα να ξεκινήσουν, ο αρχηγός δεν κρύβει τη δυσκολία της επιχείρησης και ας του έχει ψιθυρίσει ο Θάνος, «τα παιδιά είναι σκιαγμένα».Όμως ο Άρης ξέρει να ανάβει στον καθένα προσωπικά τη φλόγα·
“- Μπορεί να έχουμε θυσίες, και θυσίες μεγάλες, τους ξεκαθαρίζει ο αρχηγός. Η ανατίναξη όμως είναι για το συμφέρον και του συμμαχικού αγώνα και του ελληνικού. Κι αν ακόμα είναι να ζήσουνε μετά μόνο πέντε άντρες, η επιχείρηση πρέπει να γίνει. Τι λέτε;
– Θα την κάνουμε, του απαντάνε.
– Όποιος θέλει, επιμένει ο Άρης, μπορεί να βγει από τη γραμμή άφοβα. Τον αποδεσμεύω από τον όρκο του.”
Κανένας δεν κουνήθηκε και εκείνος άρχισε ως συνήθως τα καλαμπούρια· πολύ είχε κρατηθεί σοβαρός. Ανέλυε την αποστολή της κάθε ομάδας κάνοντας εύθυμα σχόλια.
«Τ ι περίεργο μ’ αυτόν τον άνθρωπο. Οι οδηγίες του, σαν να έκοβαν ένα ένα όλα τα εμπόδια και τη
θεωρούσες έτοιμη, τελειωμένη τη δουλειά. Τον άκουγες κι αισθανόσουν να σε πλημμυρίζει άνεση κι ευγνωμοσύνη, πού τις βρίσκει και σου τις ξυπνάει μέσα σου τόσες πηγές δύναμης και ετοιμότητας». (Δημητρίου, Αντάρτης)
Τελειώνοντας, φώναξε:
“- Συναγωνιστές!
Έγινε ησυχία.
– Θέλω το πρωί, που θ’ ανηφορίζουμε ξανά αυτή την πλαγιά, να ’χουμε όλοι το κεφάλι ψηλά. Μου δίνετε το λόγο σας; Μια κραυγή από δεκάδες στόματα του απάντησε. Και λίγο αργότερα οι αντάρτες φιλιούνται και αποχαιρετιούνται πριν ακολουθήσουν στο σκοτάδι τους ντόπιους οδηγούς τους.”
Πρώτος ξεκινάει ο Διαμαντής με την ομάδα του· έχει να διανύσει τη μεγαλύτερη απόσταση για να είναι στις 11 στη θέση του, ένα χιλιόμετρο μπροστά από το νότιο βάθρο της γέφυρας. Οι άλλες ομάδες τον ακολουθούν για λίγο και μία μία αποκόπτονται, κατευθυνόμενες προς τις δικές τους θέσεις. Στον Σταθμό Διοίκησης όλων τα μάτια είναι καρφωμένα στα ρολόγια. Ελάχιστα λεπτά, πέντε ή έξι, μετά τις 11 αντιβουίζει ο τόπος από τα πρώτα πυρά το^ν ανταρτών και τα απαντητικά των Ιταλών.
Μετά από ένα τέταρτο περίπου, από το νότιο βάθρο, που επιτίθεται ο Κωστούλας, εκτινάσσεται η φωτοβολίδα-σινιάλο ότι το δυσκολότερο επετεύχθη. Και σε λίγο το επιβεβαιώνει ο λαχανιασμένος Θάνος, που τους είχε ακολουθήσει και επέστρεψε στον Σταθμό Διοίκησης.
Στο βόρειο βάθρο η αντάρτικη επίθεση εκδηλώθηκε με ένα δυο λεπτά καθυστέρηση· η αποτυχία αιφνιδιασμού είναι σημαντικότατο στοιχείο υπέρ των αμυνομένων. Η ανταλλαγή πυρών διαρκεί πάνω από 30 λεπτά και, όταν σιγά σιγά αραιώνουν και σταματάνε, καμιά φωτοβολίδα δεν αναγγέλλει την κατάληψη του φυλακίου. Στον Σταθμό Διοίκησης φτάνει ασθμαίνων ο διοικητής του τμήματος ανθυπολοχαγός Παπαχρήστου να αναφέρει στον στρατηγό την αποτυχία. Η προσωπική του γενναιότητα, όσο και του ανθυπολοχαγού Πετροπουλάκη, είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση όμως οι επιστρατευθέντες από τον ΕΔΕΣ χωρικοί τρόμαξαν με τα πρώτα ιταλικά πυρά και οπισθοχώρησαν εκτός του παπα-Σπύρου Ζαφείρη, που, ταμπουρωμένος στη θέση του, συνεχίζει να μάχεται.
Ο Άρης αναλαμβάνει πρωτοβουλία.
“- Νικηφόρε, Θάνο, Περικλή, Πελοπίδα!, φωνάζει. Πάρτε την εφεδρεία και σε είκοσι λεπτά να έχετε τελειώσει με το γεφύρι, αλλιώς μη γυρίσετε. Όποιος κάνει πίσω, εκτέλεση επιτόπου. Φύγετε!
Καθησυχάζει και τον φαρμακωμένο Ζέρβα:
– Μην ανησυχείς, στρατηγέ… Ο παλαβός θα τα καταφέρει, του λέει δείχνοντας τον ασυγκράτητο Νικηφόρο. Με την ελασίτικη εφεδρεία ξαναρίχνονται στη μάχη οι δύο εδεσίτες ανθυπολοχαγοί Παπαχρήστου και Πετροπουλάκης και μερικοί από τους οπισθοχωρήσαντες εδεσίτες* μαζί τους και ο Πυρομάγλου. Το βόρειο βάθρο σε λίγο θα πέσει στα χέρια τους και αμέσως μετά ο Νικηφόρος θα στρέψει το τμήμα του εναντίον των ιταλικών ενισχύσεων που έρχονται με τρένο από το Λειανοκλάδι. Ο Άρης στον Σταθμό Διοίκησης, βέβαιος για την κατάληψη και του νότιου βάθρου, λέει στα συνεργεία των σαμποτέρ να κατέβουν στη χαράδρα:– Μη δίνετε σημασία στις ντουφεκιές, τραβάτε τον κατήφορο και κάντε τη δουλειά σας. Μην περιμένετε τη φωτοβολίδα.”
Δεν χρειάζεται να τους το ξαναπεί.
«Αψηφώντας και αυτήν ακόμη την έκβαση της μάχης που εξελίσσεται στο σημείο αυτό, κολλάνε τις μαγνητικές χελώνες στη βάση της γέφυρας ατάραχοι και ανεπηρέαστοι, δείχνοντας -πρέπει να το πού με- πραγματικό ηρωισμό, με πρώτο και καλύτερο από όλους τον Έντι», διηγείται ο Κωστούλας για τους Βρετανούς κομάντο.
Οι δύο εκρήξεις που γκρέμισαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου ακούστηκαν πολύ μακριά. Τις άκουσε όλη η Λαμία και ο ειδοποιημένος Γιαταγάνας, που ξενύχταγε με τα μάτια καρφωμένα στο ρολόι του. Τις άκουσαν στο Κάιρο. και ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου εκθείαζε τους Βρετανούς σαμποτέρ και τις «δυνάμεις Ελλήνων ανταρτών υπό τον στρατηγόν Ζέρβα».
Τις άκουσαν οι κατακτητές στην Αθήνα και, ενημερωμένοι από τις ειδήσεις του BBC, επικήρυξαν «αντί 100 εκατομμυρίων δραχμών τον αρχιλήσταρχο πρώην στρατηγό του διαλυθέντος Ελληνικού Στρατού Ναπολέοντα Ζέρβα».
Για τον ασυγκράτητο Καραλίβανο, που μπήκε στο αγριεμένο ποτάμι βαλλόμενος κατευθείαν από ένα ιταλικό πολυβόλο, δεν ακούστηκε τίποτα. Ούτε για τον χεροδύναμο Νικηταρά, που δεν περίμενε τις βρετανικές ψαλίδες, αλλά όρθιος, χρησιμοποιώντας σαν μοχλό το τουφέκι του, κόντεψε να ξεπατο^σει τα συρματοπλέγματα των Ιταλών για να εισχωρήσουν. Ούτε για τον Κεραυνό, που όρμησε μέσα στο ιταλικό φυλάκιο και του έσπασαν με μια κοντακιά τα δόντια, αλλά δεν άφησε κανέναν ζωντανό, ακούστηκε τίποτα. Ούτε για τον Θεοχάρη και τον Φυσέκη, που περάσανε τρέχοντας σαν ακροβάτες πάνω στις βρεγμένες ράγες της γέφυρας με το βάραθρο να χαίνει απο κάτω και τους Ιταλούς να γαζώνουν τρελαμένοι τους δαίμονες που χύνονταν άτρωτοι καταπάνω τους.
Όπως παραδέχτηκε αργότερα ο Γούντχαουζ, «το BBC είχε εντολές, και από την ελληνική κυβέρνηση, να αναφέρει μονάχα τον Ζέρβα». (Μαθιόπουλος, Αντίσταση)»
από : www.nostimonimar.gr
Διαβάστε περισσότερα: Το μεγαλύτερο ολοκαύτωμα στην ιστορία: 100.000.000 Νεκροί - iPaideia.gr
Το «αόρατο» αεροδρόμιο των ανταρτών στο οροπέδιο της Νεβρόπολης, εκεί που βρίσκεται σήμερα η λίμνη Πλαστήρα! Λειτουργούσε μόνο βράδυ και την ημέρα το κάλυπταν με κλαδιά. Οι Γερμανοί προσπάθησαν, αλλά δεν το βρήκαν ποτέ
Στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα η λίμνη Πλαστήρα λειτουργούσε την περίοδο της κατοχής ένα κρυφό αεροδρόμιο. Το αποκαλούσαν «αεροδρόμιο φάντασμα» επειδή οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να ανακαλύψουν την τοποθεσία του. Το 1943 κρίθηκε απαραίτητο από τους συμμάχους να δημιουργηθεί ένα αεροδρόμιο, το οποίο θα διευκόλυνε την επικοινωνία των Βαλκανίων με τη Μέση Ανατολή. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς είχε υπογραφεί και η συμφωνία υπαγωγής του ΕΛΑΣ στο Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Η κατασκευή ενός πρόχειρου αεροδρομίου θα εξυπηρετούσε την συνεργασία μεταξύ συμμάχων και ΕΛΑΣ. Ιδανική τοποθεσία θεωρήθηκε το υψίπεδο της Νεβρόπολης, που βρίσκεται σε ύψος 800 μέτρων στη θεσσαλική Πίνδο. Βρισκόταν ανάμεσα στα χωριά Τσαρδάκι και Νεοχώρι της Καρδίτσας. Η περιοχή ήταν καταφύγιο ανταρτών και θεωρήθηκε κατάλληλο μέρος, καθώς είχε εύκολη πρόσβαση στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το «αεροδρόμιο της Νεράιδας», όπως ονομάστηκε, χρησίμευε στη μεταφορά σημαντικών προσώπων και εφοδίων για τη συνέχιση του αγώνα. Το όνομα του οφείλεται στο διπλανό χωριό Νεράιδα, όπου διέμενε ο αρχηγός της αποστολής, βρετανός Έντυ Μάγιερ. Τον σχεδιασμό του αεροδρομίου ανέλαβαν οι μηχανικοί, Γ. Βλάβος και Λ. Σαμουλίδης. Στα μέσα του καλοκαιριού του ’43 μια ομάδα ανταρτών εργάστηκε σκληρά και μετέτρεψε το οροπέδιο σε ένα μικρό αυτοσχέδιο αεροδρόμιο. Αποτελούταν από έναν μακρύ και πλατύ διάδρομο και έναν μικρότερο κάθετο. Υπεύθυνος του εγχειρήματος ήταν ο άγγλος λοχαγός Ντένις Χάμσον. Το βράδυ της 9ης Αυγούστου ξεκίνησε η λειτουργία του αεροδρομίου. Τότε προσγειώθηκε το πρώτο στρατιωτικό αεροπλάνο των συμμάχων από το Κάιρο. Αλεξιπτωτιστές και στρατιώτες από τη Σοβιετική ένωση προσγειωνόταν στην Ελλάδα. Αντίστοιχα, έλληνες αντάρτες είχαν τη δυνατότητα να αναχωρούν μυστικά για το Κάιρο ώστε να οργανώσουν τον αγώνα. Ενώ οι Γερμανοί υποψιάστηκαν τη λειτουργία ενός αντάρτικου αεροδρομίου, δεν κατάφεραν να βρουν την ακριβή τοποθεσία. Μάταια έκαναν αναγνωριστικές πτήσεις και περιπολίες πάνω από τη περιοχή. Το καμουφλάρισμα των ανταρτών δεν τους το επέτρεπε. Λίγο πριν από το ξημέρωμα, ειδική ομάδα του ΕΛΑΣ μετέφερε δέντρα από τη γύρω περιοχή και τα «φύτευε» στον διάδρομο προσγείωσης. Οι πτήσεις πραγματοποιούταν μόνο βράδυ και συγκεκριμένες ώρες. Όταν πλησίαζε το αεροπλάνο, οι αντάρτες ειδοποιούνταν μέσω ασύρματου. Αφού γινόταν τα κατάλληλα σήματα, ώστε να βεβαιωθούν ότι πρόκειται για δικό τους αεροπλάνο, άναβαν τις λάμπες θυέλλης που κρατούσαν. Μια ομάδα ανταρτών παρατάσσονταν κατά μήκος του διαδρόμου και έδειχναν τον διάδρομο προσγείωσης. Η περιοχή σήμερα αποτελεί τη λίμνη Πλαστήρα που δημιουργήθηκε στα τέλη του ΄50 με την κατασκευή φράγματος. Αποτελει τόπο αναψυχής και δραστηριοτήτων κοντά στη φύση. Οι λάτρεις του νερού μπορούν να απολαύσουν τη βόλτα τους με καγιάκ και υδροποδήλατα: Tavropos Για να εκδικηθούν τους αντάρτες οι Γερμανοί έκαψαν τα γύρω χωριά. Ωστόσο, ποτέ δεν κατάφεραν να βρουν το αυτοσχέδιο αεροδρόμιο. Η λειτουργία του σταμάτησε με το τέλος του πολέμου. Το 1959 στην περιοχή που λειτουργούσε άλλοτε το αεροδρόμιο, σχηματίστηκε η τεχνητή λίμνη Πλαστήρα και πήρε το όνομα της από τον πολιτικό Νικόλαο Πλαστήρα που κατάγεται από την περιοχή και είχε το όραμα για τη δημιουργία της. Πληροφόρηση για διαμονή και περιήγηση στην περιοχή στο TAVROPO: | 24410-92552 | 697-7740066 ...
Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/to-aorato-aerodromio-ton-antarton-sto-oropedio-tis-nevropolis-eki-opou-vriskete-simera-i-limni-plastira-litourgouse-mono-vradi-ke-tin-mera-to-kaliptan-me-kladia-i-germani-prospathisan-alla-den/
Στις 14 Σεπτέμβρη 1944 και ενώ δόθηκε η λήξη του πολέμου, ο τοπικός διοικητής Φριτς Σούμπερτ σε συνεργασία με τον ντόπιο δοσίλογο Γεώργιο Πούλο, αποφασίζουν να αποτελειώσουν την πόλη. Είχαν πληροφορίες ότι αναμένεται να καταφθάσουν στρατιώτες από το βουνό. Έτσι άνοιξαν στο κέντρο της πόλης έναν τεράστιο λάκκο φωνάζοντας τους κατοίκους.
Οι ομάδες τους είχαν ήδη στήσει ενέδρα στην είσοδο της πόλης και μόλις κατέφθαναν οι πρώτοι στρατιώτες τούς οδηγούσαν στο σημείο. Έτσι 120 συμπολίτες μας δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ καθώς γυρνούσαν στα σπίτια τους , από το καθήκον της απελευθέρωσης.
«Στις 5 Αυγούστου 1944 ο Αυστριακός Δεκανέας Ottmar Dorne αυτομόλησε στο 30ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ., που έδρευε στο βουνό Πάικο. Το γεγονός, καθώς και η παρουσία του λοχία των SS, Φριτς Σούμπερτ (γνωστού από τη θηριωδία του Χορτιάτη), οδήγησαν στην ομαδική εκτέλεση της 14ης Σεπτεμβρίου 1944 στα Γιαννιτσά. 112 άνθρωποι εκτελέστηκαν εκείνη τη μέρα, αφού πρώτα βασανίστηκαν με σιδηροσωλήνες. Τα βασανιστήρια, που υπέστησαν ήταν φρικτά. Γυναίκες βιάσθηκαν, άλλες κατακρεουργήθηκαν. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες πολίτες ήταν και ο Δήμαρχος Γιαννιτσών, Θωμάς Μαγκριώτης (εκτελέστηκε στον παλιό μύλο της οδού Ζαμίδη).
Στις 18 Σεπτεμβρίου 1944 μέρος της πόλης παραδόθηκε στις φλόγες και οι Γερμανοί με τους συνεργάτες τους εκτέλεσαν τους πολίτες που συνάντησαν στο δρόμο. Οι νεκροί έμειναν εκεί, άταφοι. Ο Σουηδός πρεσβευτής, Τύμπεργκ αναφέρει ότι το ένα τρίτο της πόλης καταστράφηκε από φωτιά. Οι Γιαννιτσώτες εγκατέλειψαν την πόλη. Κατέφυγαν στα χωράφια του βάλτου και διέμειναν σε πρόχειρες καλύβες. Ο Εμίλ Βένγκερ επισκέφθηκε τα Γιαννιτσά λίγες μέρες μετά την ομαδική εκτέλεση, ως εκπρόσωπος του Διεθνούς, Ερυθρού Σταυρού και σημείωσε στη γραπτή αναφορά του: «Τα Γιαννιτσά είναι ήδη μία νεκρά πόλις» . Στις 20 Σεπτεμβρίου 1944 επιτροπή πολιτών των Γιαννιτσών επέστειλε μήνυμα προς την Εθνική Κυβέρνηση εκθέτοντας τα γεγονότα της σφαγής και ζητώντας όπλα.» (από την ιστοσελίδα του Δήμου Πέλλας)
Η πόλη των Γιαννιτσών κάθε χρόνο τέτοια μέρα πενθεί σιωπηλά. Μέχρι που από το 2012 και έπειτα, στην επιμνημόσυνη δέηση, παρευρίσκεται τάγμα των νεοναζιστών της Χρυσής Αυγής, προκαλώντας με συνθήματα »τιμή στους χίτες και στους ταγματασφαλίτες» και βρίσκοντας αφορμή την κοινοβουλευτική του νομιμοποίηση, καταθέτουν και στεφάνι της ντροπής.
Οι κάτοικοι και η νεολαία, καθώς και η εκπαιδευτική κοινότητα με άλλους φορείς της πόλης, οργανώνονται και αντιπαλεύουν την σπίλωση της μνήμης των νεκρών. Ούτε στα Γιαννιτσά ούτε πουθενά! Τσακίστε το φασισμό, σε κάθε γειτονιά!
Παρακολουθείστε στο παρακάτω αφιέρωμα συγκλονιστικές μαρτυρίες συγγενών θυμάτων
http://www.toperiodiko.gr/149-%CE%B7-%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%B3%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%BD%CE%B9%CF%84%CF%83%CE%AC-%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%80%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CF%89%CE%BD/#.VfUMhRHtlBc
«Κείνη τη μέρα σώπαιναν οι λύκοι, γιατί ούρλιαζαν οι άνθρωποι…», σημειώνει ο Μενέλαος Λουντέμης. «Τράνταζε σαν από σεισμό συθέμελα ο Χορτιάτης, και ακόντιζε μηνύματα με κόκκινη βαφή», γράφει στο ποίημά του «Θεσσαλονίκη» ο Νίκος Καββαδίας.
Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 η δρεπανοφόρος Άτροπος Μοίρα επέλεξε τον Χορτιάτη να ακοντίσει τα δικά της αιματοβαμμένα μηνύματα. Να θερίσει 149 μίσχους, να κόψει με μια απότομη κίνηση τα χρώματα της ίριδας που ρίζωναν στους πρόποδες του Χορτιάτη και να αφήσει μόνο μαύρο και κόκκινο, καπνό και αίμα.
Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 ο Χορτιάτης πλήρωσε βαρύ τίμημα για την αντιστασιακή του δράση. Πλήρωσε με 149 αθώες ζωές και τη σχεδόν εκ βάθρων καταστροφή του, διότι δεν έσκυψε το κεφάλι στον κατοχικό ζυγό, δεν έπλευσε στα δύσκολα χρόνια κόστα - κόστα, ούτε έμεινε στα ρηχά, μα έστρεφε το ακρόπρωρό του στα ανοικτά, μπήκε στις τρικυμίες με υψωμένη την αντιστασιακή παντιέρα.
Ο θάνατος ενός Γερμανού στρατιώτη - χημικού σε μια τυχαία ένοπλη συμπλοκή στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο (Καμάρα), μεταξύ ανταρτών του ΕΛΑΣ, που είχαν στήσει ενέδρα για άλλο λόγο και Γερμανών, που συνόδευαν προπορευόμενο (κατά μία ώρα περίπου…) όχημα της εταιρείας Ύδρευσης και μετέβαιναν στις πηγές της Αγίας Παρασκευής για να τις απολυμάνουν, επίσπευσε την προαποφασισμένη και καλά οργανωμένη απόφαση των Γερμανών και των Σουμπερταίων Ταγματασφαλιτών να αφανίσουν τον Χορτιάτη και τους κατοίκους του.
Λίγες ώρες αργότερα από το πρωινό επεισόδιο, οι γερμανικές δυνάμεις συνεπικουρούμενες από ορδές ταγματασφαλιτών του Σούμπερτ, θα φτάσουν στο Χορτιάτη με 32 οχήματα έτοιμες να εφαρμόσουν το προμελετημένο τους σχέδιο. Ξεσπούν σε πράξεις παράφορης βίας, σκοτώνουν βρέφη, βιάζουν, εκτελούν εν ψυχρώ, καίνε και λεηλατούν. Συγκεντρώνουν όσους δεν έχουν εγκαταλείψει το χωριό στο φούρνο του Γκουραμάνη και στο σπίτι του Νταμπούδη, μετατρέποντας τους δυο χώρους σε κρεματόρια. Ο απολογισμός θα είναι τραγικός: 149 άτομα θα καούν ζωντανά ή θα εκτελεστούν, από τα οποία τα 51 κάτω των 18 ετών. Ανάμεσά τους ένα βρέφος 2 μηνών, ο Αλέξανδρος Σαρβάνης.
Η Δρακούδη Μηλίτσα, 3 μηνών. Τα μονοχρονίτικα Ανθούλα Τράϊκου και Θανάσης Αγγελινούδης. Τα διχρονίτικα Χριστίνα Ευγενούδη, Γιώργος Κουπαράνης, Χριστόδουλος Λασκαρίδης και Βαγγελίτσα Σκαραγκά. Τα τριχρονίτικα Ειρήνη Γκουραμάνη και τα δίδυμα αδέλφια Ελισάβετ και Ζαχαρίας Μπουζούδης.
Μαρτυρίες
Βασιλική Γκουραμάνη (12 χρονών τότε): «… Ήταν τόσο φρικιαστικά όσα έγιναν, που και σήμερα εξακολουθώ να τα βλέπω στον ύπνο μου ολοζώντανα… είχαμε τρελαθεί. Άρπαζαν τα μωρά και σπούσαν τα κεφαλάκια τους στους τοίχους του φούρνου (Γκουραμάνη) που μας κλείσαν και τα μυαλουδάκια τους χυμένα επάνω μας. Ήταν φρίκη… Ύστερα όπως καθόμασταν βουβοί μέσα στο φούρνο, ρίχνουν μια φορά με το πολυβόλο, γαζώνουν μερικούς και στη συνέχεια ρίχνουν επάνω μας ξερά χόρτα και βάζουν φωτιά, κλείνοντας κάθε διέξοδο διαφυγής. Μας έπνιξαν οι καπνοί. Και κείνοι έξω τραγουδούσαν και γελούσαν και ακόμα τα χαχανητά τους κουδουνίζουν στ΄ αυτιά μου. Κι ακόμα σκέφτομαι, τι άνθρωποι ήταν αυτοί, μάνες τους γέννησαν άραγε ή φίδια;…»
Μαρία Αγγελινούδη (40 χρονών τότε): «… Μας έριξαν σαν αρνιά μέσα στο φούρνο του Γκουραμάνη και έβαλαν με το πολυβόλο. Πολλοί σκοτώθηκαν και άλλοι τραυματίστηκαν. Εγώ τραυματίστηκα ελαφρά και ανέβηκα πάνω στο ζυμωτήριο. Εκεί ήταν και ο Πρόεδρος της Κοινότητας, τραυματισμένος με την οικογένειά του. Ένα παιδί του έπεσε μέσα στο καζάνι του ζυμωτηρίου και κάηκε πριν σκοτωθούν οι γονείς του. Εγώ κατέβηκα απ’ το παράθυρο που κατέβαζαν τις πινακωτές, κι επειδή πολλοί έφυγαν από κείνο το παράθυρο πριν από μένα, έστησαν απέναντι ένα πολυβόλο και θέριζαν όσους έβγαιναν.
… Δεν ξέρω πως σώθηκα. Ήμουν πίσω από μια γυναίκα μ’ ένα παιδί στην αγκαλιά, που δρασκελούσε το παράθυρο. Έπεσε νεκρή απ΄ τις σφαίρες που ρίχτηκαν, κι εγώ έπεσα δίπλα της. Η πλάτη μου ήταν γεμάτη μυαλά και απ’ τα χέρια μου έτρεχαν αίματα. Με πέρασαν για σκοτωμένη και δεν ξαναπυροβόλησαν. Κι εγώ έμεινα ακίνητη. Ύστερα πέσανε πάνω μου άλλοι νεκροί και με σκέπασαν, αλλά άκουγα όσα λέγανε… Λίγο πιο πέρα τραβούσαν τον Παπαδημήτρη απ’ τα γένια και τον ρωτούσαν: «εσύ τραγόπαπα από πού είσαι; Κομμουνιστής είσαι;» Άκουγα και κλάματα και ουρλιαχτά αλλά δεν ήξερα από πού έρχονταν αυτά. Όταν σταμάτησα να ακούω και τον παραμικρό θόρυβο σηκώθηκα απ’ το σωρό των νεκρών και έφυγα έξω απ΄ το χωριό…»
Πέτρος Τσαγκαλής (8 χρονών τότε): «…Σκότωσαν τη μάνα μου, αφού πρώτα έκοψαν τα δάχτυλά της με σουγιά και πήραν τα δαχτυλίδια της. Κι αν σκεφτείς πως όλη η επίδειξη της ασύλληπτης βαρβαρότητας κείνης της μέρας έγινε περισσότερο από τους Έλληνες ταγματασφαλίτες παρά από Γερμανούς, όσα χρόνια κι αν περάσουν εξακολουθείς να μένεις σαστισμένος… Εγώ έφυγα από το φούρνο του Γκουραμάνη πριν ακόμα πυροβολήσουν, πριν του βάλουν φωτιά. Έφυγα από το πίσω παράθυρο και κρύφτηκα πρώτα κάτω από ένα κάρο φορτωμένο αλεύρι απ’ το πλιάτσικο που κάναν οι ταγματασφαλίτες.
Ύστερα έπιασε μια φοβερή ανεμοθύελλα, σκοτείνιασε ο τόπος κι εκμεταλλεύτηκα εκείνη τη σκοτεινιά κι έφυγα προς τα χωράφια. Στο δρόμο συνάντησα την Ελένη Νανακούδη, λες και την βούτηξαν σ’ ένα καζάνι με αίμα και την έβγαλαν. Έσταζε αίμα! Προχωρήσαμε λίγο μαζί, κι ύστερα χωρίσαμε. Εκείνη τράβηξε προς το βουνό να βρει τον πατέρα της, κι εγώ στα χωράφια να βρω τον δικό μου. Η μάνα μου και τα δυο αδέλφια μου χάθηκαν κείνη τη φοβερή μέρα…»
Το σχολείο του Χορτιάτη πριν και μετά το Ολοκαύτωμα
Τάσος Ρωμούδης (7 χρονών τότε): «…Την οικογένειά μου, τη μητέρα μου Ευαγγελία 40 χρονών και τα τέσσερα παιδιά της, ο Χρήστος 12 χρονών, εγώ ο Τάσος 7 χρονών και τις αδελφούλες μου Ειρήνη και Ελένη 4 χρονών μας οδήγησαν στο Φούρνο Γκουραμάνη, που ήταν απέναντι από το σπίτι μας. Η αγωνία και ο φόβος μας έζωσαν όλους… Μετά έριξαν επάνω μας ξερά χόρτα και μια σκόνη και άρχισαν τους πυροβολισμούς και έτσι μας έβαλαν φωτιά. Και μείς μέσα στο κτίριο καιγόμασταν ζωντανοί. Έτσι, ο σώζων εαυτό σωθείτω Εγώ ξέφυγα από τη μάνα μου και επειδή ήμασταν στο ζυμωτήριο, στον επάνω όροφο, κατέβηκα από τις σκάλες στο ισόγειο και ακριβώς απέναντι υπήρχε ένα μικρό παράθυρο και μια σκαλίτσα απ΄ όπου έβαζαν τα άλευρα. Είδα λοιπόν ορισμένους να πηδάνε απ΄ το παράθυρο. Έκανα και εγώ το ίδιο: Άλλωστε ήταν η μοναδική επιλογή, αφού οι καπνοί και οι φλόγες μας έπνιγαν και μας έκαιγαν ζωντανούς… Στο δρόμο έλεγα, «που πάω μόνος μου, ο πατέρας μου δεν ξέρω που είναι, η μητέρα μου και τα αδέλφια μου έμειναν και καίγονται στο φούρνο, μόνος στον κόσμο είμαι πια, τι κάνω τώρα», και με τις σκέψεις αυτές πέρασα το νεκροταφείο και ανέβηκα προς το βουνό, όπου σ’ ένα πλάτωμα συνάντησα ένα γεροντάκι και του αφηγήθηκα το τι έζησα…». Σαν από θαύμα όπως και ο Τάσος σώθηκαν και οι δύο αδελφούλες του. Η Ειρήνη και η Ελένη – Φροσούλα.
Ελένη Νανακούδη (12 χρονών τότε): «…Μας οδήγησαν μέσα στο φούρνο… έρχεται μετά ένας ταγματασφαλίτης και στήνει ένα οπλοπολυβόλο στην πόρτα… Άρχισε να πυροβολεί επάνω μας και να μας βρίζει με χυδαία λόγια… Έριξε μετά μια εμπρηστική σκόνη και ξερά χόρτα για να καούμε καλύτερα… Γύρισα και είδα τη Μαρίκα του Θεοφάνη με τα μυαλά πεταγμένα από σφαίρα. Η μάνα μου σκοτωμένη, αλλά και η αδελφή μου, που η σφαίρα τη βρήκε στο κεφάλι, βγήκε και σφηνώθηκε στην αριστερή μου παλάμη. Δυο σφαίρες με είχανε βρει και δυο στα μου γόνατα. Αλλά δεν καταλάβαινα τίποτα ακόμη… τότε είδα ζωντανή τη Σοφία, του Παναγιώτη του Αγγελινούδη τη γυναίκα, με το μωρό στην αγκαλιά να κατεβαίνει τη σκάλα. Πήγα κοντά της, πιάστηκα από τη φούστα της και κατεβήκαμε μαζί.
Ο φούρνος καιγότανε από παντού… Κάτω ήταν όλες σκοτωμένες και πατούσαμε στα πτώματα. Είχαμε βουτηχτεί στο αίμα! Ακόμα δεν είχα πάρει είδηση ότι είχα τραυματισθεί στα πόδια και στο χέρι. Ο τρόμος γύρω μου δεν με άφηνε να σκεφτώ τίποτα. Δεν προλάβαμε να κατεβούμε κάτω και εμφανίστηκε στην εξώπορτα ένας ταγματασφαλίτης και με μαχαίρι έκοψε το λαιμό της Σοφίας. Εγώ ήμουνα πίσω της και έτσι και έτσι χωρίς να με πάρει είδηση τρύπωσα κάτω από έναν πάγκο… Σε λίγο βγήκα έξω, η φωτιά έκαιγε τα πάντα. Εκεί είδα καμιά δεκαριά σκοτωμένους. Έπεσα επάνω τους. Εκεί ήταν και η Τερψιχόρη, η γυναίκα του Γρηγόρη του Λασκαρίδη σκοτωμένη και θήλαζε το παιδί της! Το αίμα της πεταγότανε σαν βρύση και με έλουζε ολόκληρη. Το μωρό βύζαινε και έκλαιγε μαζί. Όμως δεν τολμούσα να το ησυχάσω. Έπρεπε να κάνω κι εγώ τη σκοτωμένη. Σε λίγο πλησίασαν 3 – 4 ταγματασφαλίτες και γελάγανε με το μωρό που βύζαινε και έκλαιγε. Εγώ μπρούμυτα. Μου ρίχνουνε μια κλωτσιά στα πλευρά να δουν αν ζούσα. Εγώ τσιμουδιά… Μπορεί στη στοίβα να ήταν και άλλοι ζωντανοί και να κάνανε το ίδιο με μένα. Δεν ξέρω…»
Τα Ολοκαυτώματα στον κόσμο συνεχίζονται
Ο Χορτιάτης θα ζήσει ένα Ολοκαύτωμα, θα γραφεί για πάντα στις σελίδες της ιστορίας ως ένας μαρτυρικός τόπος, που μπορεί να γνώρισε τη φρίκη, την καταστροφή και το θάνατο, αλλά δεν έσκυψε. Θα γίνει ένα διαχρονικό σύμβολο αντίστασης, αγώνα για ελευθερία και ανεξαρτησία, ιδεών και ιδανικών.
Αλίμονο όμως 70 χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα Ολοκαυτώματα στον κόσμο συνεχίζονται. Όπως στην πολύπαθη Μέση Ανατολή. Όπου κι εκεί παιδιά μονοχρονίτικα, διχρονίτικα, τριχρονίτικα δολοφονούνται χωρίς έλεος. «Παράπλευρες απώλειες» χαρακτηρίζονται. Και οι ισχυροί του κόσμου εκφράζουν τη λύπη τους και τον αποτροπιασμό τους...
Απόλυτος φαρισαϊσμός!
Και δυστυχώς 70 χρόνια μετά, ο νεοναζισμός στη χώρα μας και στην Ευρώπη, αυξάνει ανησυχητικά. Θλίψη, ντροπή και οργή συνάμα τα συναισθήματά μας.
Τέλος, 70 χρόνια μετά «… τι υπόσχεση να δώσουμε στους νεκρούς μας ότι θα κάνουμε τον κόσμο καλύτερο, χωρίς πολέμους και Ολοκαυτώματα; Δυστυχώ ς δεν είναι στο χέρι μας. Ούτε φαίνεται δυνατό κάτι τέτοιο στο ορατό μέλλον. Το μόνο που μπορούμε να υποσχεθούμε από αυτόν εδώ τον μαρτυρικό τόπο είναι να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας. Να καταγγείλουμε τη βαρβαρότητα απ’ όπου και αν προέρχεται και να καλλιεργούμε με πάθος τα στοιχεία εκείνα που κάνουν τον άνθρωπο πραγματικό ΑΝΘΡΩΠΟ και τον απομακρύνουν από την κατάσταση του ζώου…» Λόγια - σκέψεις του αείμνηστου Γιάννη Μανωλεδάκη.
Ιστορική έδρα-Κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής θηριωδίας
Να λοιπόν γιατί είναι απόλυτα αναγκαίο και πάντα επίκαιρο το αίτημά μας να γίνει ο Χορτιάτης το Κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής θηριωδίας στη Βόρεια Ελλάδα. Να γίνει διαχρονικό σύμβολο για την ανάδειξη της ανθρώπινης ζωής σαν υπέρτατη αξία, σε αντιδιαστολή με τις ιδεολογίες που την υποτιμούν εν ονόματι «ιερών» και «μεγάλων» σκοπών. Να γίνει χώρος-ύμνος για τη δίψα του ανθρώπου για ζωή και δημιουργικότητα με μόνιμες εκδηλώσεις και δράσεις που θα υπηρετούν τούτους τους στόχους.
Για να πάρει σάρκα και οστά και η διάταξη του «Καλλικράτιου» νόμου που θεσπίζει τον Μαρτυρικό Χορτιάτη ως την Ιστορική Έδρα του Δήμου Πυλαίας - Χορτιάτη.
Ιστορική έδρα, που στη μνήμη των 149 Μαρτύρων ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ από όλους να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο, με τη δημιουργία όλων εκείνων των αναγκαίων και οφειλόμενων χρόνια τώρα υποδομών, όπως Μουσείο Ολοκαυτώματα και νέο Μνημείο - Μαυσωλείο στους χώρους μαρτυρίου του «Φούρνου Γκουραμάνη» και της «Οικίας Νταμπούδη» χώροι φοβερής και τρομακτικής συλλογικής ιστορικής μνήμης. Που οφείλουμε με κάθε τρόπο να προστατεύσουμε και να αναδείξουμε.
Γιατί η Μνήμη αρμόζει στο Ολοκαύτωμα!
Γιατί η Λησμονιά είναι συνενοχή!
από http://tvxs.gr/news/taksidia-sto-xrono/71-xronia-meta-sygklonistikes-martyries-apo-kapsimo-toy-xortiati
Ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των Ναζί στην κατεχόμενη Ελλάδα.
Το πρωί της 10ης Ιουνίου 1944 γερμανική στρατιωτική φάλαγγα των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά για την Αράχωβα, με σκοπό την εκκαθάριση της περιοχής από τις αντάρτικες δυνάμεις. Στο Δίστομο ενώθηκε με άλλη γερμανική ομάδα που είχε ξεκινήσει από την Άμφισσα και προχώρησαν προς το Στείρι. Οι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μην απομακρυνθούν από το χωριό, μέχρι την επιστροφή των γερμανικών δυνάμεων.
Στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί δέχθηκαν επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Μετά από σύντομη, αλλά σφοδρή μάχη, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 15 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες. Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε 6 νεκρούς και 15 τραυματίες.
Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν. Με διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα. Μεταξύ των νεκρών, 45 παιδιά και έφηβοι και 20 βρέφη.
Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.
Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.
Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.
Ένιωθα μια περίεργη αίσθηση πλησιάζοντας αμήχανος και προεξοφλητικά συντετριμμένος στο μαρτυρικό αλώνι του Διστόμου. Σαν το σκληρό προαίσθημα που σε μουδιάζει όταν κινείς να χαιρετήσεις έναν αγαπημένο φίλο στο ύστατο και ανεπίστροφο ταξίδι του.
απο http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/proskynima-sto-distomo
Δεν έχουν άδικο όσοι λένε ότι η πρώτη εντύπωση καθορίζει την εικόνα που διαμορφώνεις για τα πράγματα. Και η πρώτη εντύπωση ήταν η είσπραξη μιας βαθυστέναχτης σιωπής που με το μαύρο ριχτάρι της υπομονής πάσχιζε να μετριάσει τον πνιχτό αντίλαλο μιας οιμωγής βγαλμένης από τα σωθικά του χρόνου. Πότε-πότε τον υπόκωφο θρήνο, που κρατά εβδομήντα ολάκερα χρόνια στο χωριό, τον διέκοπτε η μηχανή κάποιου τρακτέρ που τραβούσε για τα χωράφια. Στην πλατεία ένιωθες την ανάσα του ήσυχου μεσημεριού που πρόσμενε νωχελικά το λιόγερμα. Παρόμοια ήσυχο πρέπει να ήταν, σκέφτηκα, το μεσημέρι της 10ης μέρας του Θεριστή του 1944 όταν εισέβαλαν οι εραστές του Βάγκνερ και της κλασικής παιδείας σε τούτη τη βοιωτική πολίχνη για να σκορπίσουν φρίκη και θάνατο, να πλύνουν τις μπότες τους στο αίμα αβάπτιστων παιδιών, να χορτάσουν τις πεινασμένες λόγχες τους στη σάρκα βιασμένων γυναικών και ασπρομάλληδων γερόντων, να ημερέψουν το μάτι τους στη θέα χυμένων σπλάχνων.
Σαν η ματιά σου συναντηθεί με βλέμμα Διστομίτη, αμέσως δένει, καθώς λένε, το πικρό προζύμι μιας συζήτησης που έχει ήδη προαναγγελθεί. Στον ιερό αυτό τόπο, όπου «πονά η σιωπή και η πέτρα κάθε δρόμου», όπου ακόμα πλανάται η μυρωδιά της καμένης σάρκας, το κάθε σπιτικό μετρά τον δικό του άνθρωπο που πέρασε από ναζιστική ρομφαία. Ακούω έναν γέροντα να λέει σε τόνο λυγμικό ότι σε κάποια σπίτια το ξύλινο πάτωμα φέρει ακόμη τα αιμάσσοντα ίχνη του θανατικού. Τέτοιο αίμα λένε δεν πλένεται. Ένας άλλος είχε την τύχη να επιζήσει. Μόνο με ένα πράγμα μπορεί να συγκριθεί αυτό που είδαν τα μάτια του και άκουσαν τα αυτιά του: με το σπαρακτικό βέλασμα των προβάτων που σε κάνει να ριγείς σύγκορμα. Οι παλιές γυναίκες στο Δίστομο δεν έβγαλαν τα μαύρα. Τα φορούν ισοβίως όπως ο παπάς φορά τα τιμημένα ράσα του. Για πολλά χρόνια οι κοπέλες που παντρεύονταν δεν φορούσαν άσπρο νυφικό. Σε κάποιες οικογένειες το συνηθίζουν ακόμα. Δεν είναι έθιμο που το έμπηξε σαν άσειστο πάσαλο ο χρόνος στο χώμα της ζωής. Είναι ανάγκη μνημόσυνη, είναι οφειλή ιερή, είναι στάση ανώτερης υπαρξιακής και μεταφυσικής συνθήκης που δεν ερμηνεύεται με τα μέτρα της τρέχουσας ηθικής και λογικής μιας κοινωνίας που αρέσκεται στη λήθη και στη βολική ή βολεμένη αδιαφορία.
Με το που διαβαίνεις το κατώφλι στο «Μουσείο Θυμάτων του Ναζισμού», το μάτι σου πέφτει πάνω στο θυροκολλημένο ιδιόχειρο ποίημα του Ρίτσου για το Δίστομο. Η Χρυσούλα, υπάλληλος του Μουσείου, μας ξεναγεί και καταβάλλει προσπάθεια να διηγηθεί φρικώδεις λεπτομέρειες της ημέρας του φονικού. Η φωνή της πλοίο που προσκρούει σε σκοπέλους πηγαίας συγκίνησης. Στην αίθουσα προβολών το ημίωρο βίντεο συγκλονίζει με την αμεσότητα και την αυθεντικότητα των πρωτογενών μαρτυριών που συμπερικλείει. Στον επάνω όροφο οι τοίχοι είναι ολόσωμα ντυμένοι με τις φωτογραφίες των σφαγιασθέντων. Ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των δεκαέξι ετών που η μοίρα έγραψε να μεγαλώσουν με τους παππούδες τους. Σε ένα δώμα που κηρύχθηκε ιερός χώρος μια άσβεστη φλόγα σε γυάλινη τοξωτή βάση συντροφεύει τη γιγάντια φωτογραφία των οστών των θυμάτων. Δέος, σιωπή, πένθος. Η φρίκη, λέει ο ποιητής, δεν κουβεντιάζεται.
Στο βιβλίο επισκεπτών διαβάζω συγχαρητήριες αναφορές για την προσπάθεια των φορέων να διασώσουν την ιστορική μνήμη. Έπιασα την πένα. Το χέρι μου μπόρεσε να γράψει τρεις μόνο λέξεις: Ποτέ πια φασισμός.
Πηγή: reportit